İlteriş Kutluk Kağan hakkında önemli bir keşfe imza atıldı. Türk dünyasını heyecanlandıran haber, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı tarafından duyuruldu. Kül Tigin ve Bilge Kağan’ın babası, II. Doğu Göktürk Kağanlığı’nın kurucusu İlteriş Kutluk Kağan’ın anıt kompleksi ve yazıtı bulundu.
Moğolistan’ın Ötüken bölgesinde yer alan Hangai Jote’de gün yüzüne çıkartılan yazıt, Uluslararası Türk Akademisi ve Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nün Nomgon Vadisi’ndeki ortak bilimsel arkeolojik keşif gezisi kapsamında tespit edildi.
682 ve 691 yılları arasında hüküm süren İlteriş Kutluk Kağan (Aşına Kutluk), Bilge Tonyukuk’la birlikte başkaldırarak Çin esaretine son vermiş, ardından da Ötüken’i başkent kılarak kendi kağanlığının temellerini atmıştı.
İsminden yola çıkarak Kutluk Devleti olarak da anlan II. Doğu Göktürk Kağanlığı’nın kurucusu olan Kutluk Kağan’a 682 yılında Türkleri Çin esaretinden kurtararak yıkılan devleti yeniden kurduğu için “İlteriş” ismini almıştı.
Çin topraklarına sayısız sefer düzenleyen ve bu seferlerin birçoğuna kendisi liderlik eden İlteriş Kutluk Kağan’ın asla kaybetmediği rivayet ediliyor. Kutluk Kağan’ın ölümünün ardından yerini Kapgan Kağan almıştı.
Birlikte hareket ettiği Bilge Tonyukuk, oğulları Kül Tigin ve Bilge Kağan’ın yazıtlarının ardından şimdi de İlteriş Kutluk Kağan’ın anıt kompleksi ile yazıtının keşfedilmesi, Türk dünyası adına son yılların en önemli keşifleri arasında gösteriliyor.
Keşfe dair paylaşılan fotoğraflarda, yazıtın bir parçası, aslan heykeli ve sunak taşı göze çarpıyor.
İlteriş Kutluk Kağan Anıt Kompleksi ve Yazıtı Gün Yüzüne Çıkartıldı
Türk Akademisi Başkanı Darhan Kıdıralı sosyal medya hesabı Facebook üzerinden paylaştığı gönderide kutlu haberi şu sözlerle aktardı:
“Müjde!
Uluslararası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsünün Ötüken bölgesinde yürüttüğü bilimsel keşif çalışmaları sonucunda Kültekin ve Bilge Kağanın babası İlteriş Kutluğ Kağanın Anıt Kompleksi ve yazıtı bulundu.
Detaylı bilgini yarın Ulanbator’da yapılacak olan Basın toplantısında duyuracağız.
Kutlu olsun!”
Darhan Kıdıralı ayrıca şu ifadelere yer verdi:
“Bars Beg Kağan’ın kayınpederi İlteriş Kağan adına dikilen anıtı bulduk. Yazıtın içeriği, Eski Türkçe ve Soğdca’dır. Haberin devamı yarın Ulanbator’daki basın merkezinde açıklanacak.”
Öte yandan Uluslararası Türk Akademisi de yapılan keşfe dair şunları kaydetti:
“Türk Akademisi, Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü işbirliğiyle Türk Kağanlığının kurucusu atamız Bars Beg Kağan’ın kayınpederi İlteriş Kağan adına dikilen anıtı bulduk.”
Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, keşif hakkındaki detayları, yarın Moğolistan’ın başkenti olan Ulanbator’da düzenlenecek bir basın toplantısında duyuracak. (Toplantının detayları için buraya tıklayabilirsiniz.)
İstanbul Aydın Üniversitesi’nin Tarih Bölümü Başkanı Elvin Yıldırım sosyal medyada şu ifadeleri kullandı:
“Kültekin ve Bilge Kağanın babası İlteriş Kutluğ Kağan’ın Anıt Kompleksi ve yazıtı bulundu. Kutlu olsun! Uluslararası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nü kutluyoruz.”
Yazıt, Türk Adının Geçtiği İlk Eser Olabilir
Bozok Üniversitesi İİBF Dekanı ise şunları söyledi:
“Kültekin ve Bilge Kağanın babası İlteriş Kutluğ Kağan’ın Anıt Kompleksi ve Orhun Yazıtlarına benzer yazı bulundu.
“Türk ve Tengri ifadeleri var. Yazıt bu yönüyle Türk adının geçtiği ilk eser olacak.”
Geçen yıl, efsanelerde adı geçen Türk hakanı Alp Er Tunga’nın mezarının bulunduğu iddia edilmişti.
İlteriş Kutluk Kağan hakkında yapılan bu keşfe dair sizin düşünceleriniz neler? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: Tamga Türk, Darhan Kıdıralı, QHA Haber Ajansı
