Amerika’da Yasaklanan İlk Kitap Hangisiydi? İşte Tarihi Değiştiren Eserin Hikâyesi

Amerika’da kitap yasakları uzun bir geçmişe sahip. Ancak bu sansür dalgasının başlangıcı pek bilinmez. 1600’lü yıllarda yasaklanan ilk kitap içeriğinin yanı sıra getirdiği tartışmalarla da tarihe geçti. Peki bu eser neydi? Hangi gerekçelerle sakıncalı bulundu ve yasaklanması nasıl bir etki yarattı? İşte ABD’de sansürün temellerini atan o kitabın hikâyesi…

1624 yılında Püritenlerle birlikte Massachusetts’e gelen İngiliz iş adamı Thomas Morton’ın hikâyesi, Amerika’daki ilk kitap yasağının da başlangıcını oluşturur. Morton katı kurallarla yönetilen Püriten toplumuna ayak uydurmak yerine kendi liberal yaşam tarzını sürdürmeyi tercih etmiştir.

William Heath’in “tam bir playboy ve züppe” olarak tanımladığı Morton, bugünkü Quincy, Massachusetts’te Merrymount adında kendi yerleşimini kurdu. Burada Püritenlerin yasakladığı eski dünya geleneklerini canlandırdı ve yerli halklarla dostane ilişkiler geliştirdi. Özellikle yerlilere silah satması ve onlarla ticaret yapması Püriten otoritesini oldukça rahatsız etti.

Püritenler için bardağı taşıran son damla ise 1627’de Morton’ın Merrymount’ta 25 metre yüksekliğinde bir Mayıs Direği dikmesi oldu. Eski bir doğurganlık ve festival sembolü olan direk etrafında düzenlenen dans ve eğlenceler, Püritenlerin kaçmaya çalıştıkları “eski dünya” değerlerini temsil ediyordu.

Plymouth Valisi William Bradford’un Kargaşa Lordu lakabını taktığı Morton’a karşı 1628’de harekete geçildi. Myles Standish liderliğindeki Püriten milisi Merrymount’u basarak direği devirdi ve Morton’ı tutukladı. Yerlilere silah satmakla suçlanan Morton, New Hampshire açıklarındaki bir adaya sürgün edildi.

Amerika’daki Sansürün İlk Kurbanı Böylece Ortaya Çıktı

Adadan İngiltere’ye kaçmayı başaran Morton, Massachusetts Bay Şirketi’ne dava açtı. Bu deneyimlerini The New English Canaan of Thomas Morton adlı kitabında anlattı. 1637’de Amsterdam’da basılan eser, Püritenleri dini fanatikler olarak eleştiriyor ve onları hoşgörüsüz, zalim ve ikiyüzlü olmakla suçluyordu.

Kitapta Püritenlerin dini inançları ve yönetim biçimleri alaycı bir dille eleştirilirken, yerli halkların uyumlu yaşam tarzı övülüyordu. Massachusetts Körfezi yetkilileri kitabın kolonide dolaşımını hemen yasakladı. Otoritelerinin sarsılmasından ve katı teokratik yönetimlerine karşı muhalefetin artmasından endişe ediyorlardı.

Princeton Üniversitesi’nden edebiyat uzmanı Sarah Rivett’e göre, farklı kültürel bağlamlar nedeniyle New English Canaan’ın yasaklanmasıyla modern kitap yasakları arasında doğrudan bir bağlantı kurmak zor. Ancak eser Amerika’nın nasıl yönetilmesi gerektiğine dair farklı vizyonlar arasındaki tarihi çatışmayı ve sansürün muhalefeti bastırmak için nasıl bir araç olarak kullanıldığını gösteriyor.

Günümüze yaklaşık 25 kopyası ulaşan The New English Canaan, yakın zamanda Christie’s müzayede evinde 60.000 dolara satıldı. Morton’ın cesur eseri, Amerika’nın kuruluş dönemindeki siyasi istikrarsızlığı ve toplumsal gerilimleri yansıtan önemli bir tarihi belge olarak kabul ediliyor. Kitap bugün bile otoriteye karşı durmanın ve ifade özgürlüğünün sembolü olmaya devam ediyor.

İlginizi Çekebilir: Amerika’da En Çok Yasaklanan 12 Kitap

Sansürlenen kitap hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda veya Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilirsiniz.

Daha fazlası için bizleri Google News ve WhatsApp kanalımızdan takip edebilirsiniz.

Kaynak: IFL Science