Yazarların ölümlerinden sonra ortaya çıkan gerçekler çok ilginç olabildiği gibi gündemden de kolayca düşmüyor. Alice Harikalar Diyarında’nın yazarı Lewis Carroll’a yöneltilen şok edici suçlamalar ya da bu haberin konusu olan Roald Dahl gibi.
Roald Dahl’ı Koca Sevimli Dev ve Dev Şeftali gibi pek çok değerli eserinin yanı sıra en çok Charlie’nin Çikolata Fabrikası isimli çocuk kitabıyla tanıyoruz. Hayalleri süsleyen fabrikası, içinde çocukların arzularına göre icatlar ve verdiği kıssadan hisselerle ilginç bir evren yaratmış, yediden yetmişe gönüllere taht kurmuştu. 2005’te ilginçliklerin yönetmeni Tim Burton da eserin ruhunu yansıtarak filme uyarlamıştı. Başrolünde Johnny Depp’in, yardımcı rollerde Helena Bonham Carter ve rahmetli Christopher Lee’nin oynadığı film bu güzide eseri yeni nesle sevdirmek anlamında önemli bir misyon üstlenmişti. Willy Wonka karakterini Gene Wilder’ın canlandırdığı 1971 yapımı müzikal filmi de unutmamak gerek elbette.
Gelin görün ki işler ilk yıllarda yazarımız için o kadar da toz pembe değilmiş. Çünkü Umpa Lumpalar kitabın ilk baskısında birer pigme, yani boyları 150 santimetreden daha kısa olan siyahi Afrika yerlileri olarak tasvir ediliyormuş. Kitabın beyaz perdeye ilk uyarlandığı tarih olan 1970’de, Ulusal Farklı Renkteki İnsanların Hakları Derneği (NAACP) bu durumu fark edip Dahl’ı ırkçılıkla suçlamış. Derneğe göre Umpa Lumpaların fabrikada işçi olarak çalışmaları fazlasıyla kölelik çağrışımı yapıyormuş. Dahl ırkçı olmadığının altını çizse de onlara hak vermiş ve ikinci baskıda bu detayı hemen düzeltmiş. Artık Umpa Lumpalar, Lumpaland adlı bir diyardan gelen hippimsi, cüce bir halk oluvermiş. Gene Wilder ise ırk problemini temelli ortadan kaldırmak için filmde onları yeşil saçlı ve turuncu derili bir ırk olarak göstermiş.
Gelgelelim eserin yayımlanmasından yıllar yıllar sonra, yazarın eşi Liccy Dahl BBC Radyo 4’te katıldığı bir programda, kitaba ismini veren Charlie’nin aslen siyahi bir karakter olduğunu açıkladı. Ancak Dahl daha sonra bundan vazgeçmiş. Eşine bu değişikliği sebebi sorulduğunda, “Bilmiyorum. Çok yazık oldu,” cevabını vermiş. Dahl’ın biyografisini yazan Donald Sturrock ise, siyahi bir Charlie’nin okuyucuları cezbetmeyeceğini söyleyerek değiştirten kişinin Roald Dahl’ın ajansı olduğunu belirtmiş.
“Başrolü siyahi olan bir kitap basıldığında insanların, ‘Neden?’ diye soracağını söyleyerek onu bunun iyi bir fikir olmadığına ikna ettiler.”
