Hakan Tunç
50 yılı aşkın bir sürenin sonunda bilim insanları nihayet Ay’ın iç yapısını ortaya çıkararak uydumuzun Dünya’nınkine benzer şekilde akışkan bir dış çekirdeğe ve katı bir iç çekirdeğe sahip olduğunu doğruladı.
En yakınımızdaki gök taşının sıvı dış çekirdeği ve Dünya’ya benzer bir katı iç çekirdeği olduğunu gösteren Ay’ın iç yapısını keşfetmek için Fransa’daki Côte d’Azur Üniversitesi ve Gökcisimleri Mekaniği ve Gök Mekaniği Hesaplamaları Enstitüsü (IMCCE) araştırmacılarından oluşan bir ekip, 3 Mayıs’ta Nature dergisinde yayınlanan bir çalışmada ayrıntılı olarak açıkladı.
Astronomlar, herhangi bir sondanın uydumuza inişinden çok daha öncesinden beri yapısı üzerine kafa yoruyor. Ay’ın Mars’ın uyduları Phobos ve Deimos gibi “ilkel” kaya dünyası mı olduğu yoksa zengin bir iç jeolojiye mi sahip olduğu konusunda 20. yüzyılın ilk yarısında birçok tartışma yaşandı.
Uydumuzun Dünya benzeri iç yapısıyla ilgili ilk ipuçları NASA’nın Apollo görevlerinden geldi. Ay’a iniş yapan araçların topladığı veriler, gök cisminin baştan sona tek tip kaya yerine farklılaşmış ya da merkezde daha yoğun, yüzeye yakın yerlerde ise daha az yoğun malzemeden oluşan katmanlı bir yapıya sahip olduğunu gösteriyordu. NASA’ya göre Apollo astronotları Ay’da sismometreler bırakmışlardı ve bu da daha sonra uydumuzda depremler yaşandığını ortaya çıkardı.
Bilim insanları Apollo görevlerinden ve diğer sondalardan elde edilen devasa veri setlerini ancak yakın zamanda inceleyerek Ay’ın içinin daha net bir resmini elde edebildiler. 2011 yılında NASA tarafından yapılan araştırma, uydumuzun dış çekirdeğinin akışkan demirden yapıldığını ve manto ile buluştuğu yerde kısmen erimiş farklı bir katman oluşturduğunu öne sürdü. Çalışma ayrıca Ay’ın demir bazlı bir iç çekirdeğe sahip olabileceğini de ima ediyordu.
Ay’ın Katı Bir İç Çekirdeğe Sahip Olduğu Doğrulandı
Şimdi, yeni bir çalışma ile bu yoğun iç çekirdeğin varlığı doğrulandı. Apollo programından ve NASA’nın GRAIL görevinden gelen jeolojik veriler üzerine oluşturulan ayrıntılı bir bilgisayar modeli kullanarak ve Ay’ın yerçekimi alanını bir yıldan fazla bir süre boyunca izlemek için bir çift sonda kullandılar. İç çekirdeğin yaklaşık 500 km çapında veya Ay’ın genişliğinin sadece %15’i olduğunu belirlediler. Bu küçük boyut, araştırmacıların çekirdeği tespit etmekte neden bu kadar zorlandıklarını açıklıyor.
Bu yeni araştırma Ay’ın iç yapısının daha iyi anlaşılmasına yardımcı olabilir ve Ay’ın jeolojik sırlarının çözülmesine katkıda bulunabilir. Örneğin, Ay’ın bir zamanlar güçlü manyetik alanı olduğu, ancak bugün manyetik alanı olmadığı bilinmektedir. Bu konuda daha fazla veri toplanması uydumuzun geçmişine ışık tutabilir. Ayrıca özel şirketlerin ve devlet ajanslarının bu on yılda yeni Ay görevleri planlamaları nedeniyle daha fazla veri elde etmek de eskisine nazaran daha kolay olacak.
Uydumuzla ilgili yeni bulgular konusunda sizler neler düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da bizlerle paylaşabilir, ayrıca tüm içeriklerimizden anında haberdar olmak adına bizi Google Haberler üzerinden takip edebilirsiniz.
Kaynak: Live Science
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.