Devrim Beyaz
Garamantlar bir zamanlar Sahra Çölü’nün ortasında 800 yıl boyunca yaşamayı başarmıştı. Bilim insanları, bu çöl uygarlığının asırlarca zorlu koşullarda nasıl hayatta kalabildiğini araştırdı.
Garamantlar Sahra Çölü’nün ortasında yer alan güneybatı Libya’da büyük bir imparatorluk inşa ettiler ve şehirler kurarak sıradışı bir başarıya imza attılar. Bu başarı insanın yaratıcılığının bir kanıtı ve aynı zamanda dünyanın sunduğu nimetleri israf etme eğilimimize bir uyarı niteliğinde.
Sahra Çölü 5.000 yıl boyunca insanlar için yaşaması en zor bölgelerden biri oldu. Ancak bu dönemden önce şu anki Serengeti’ye benzer bir savan olarak su havuzları ve avlanacak bol miktarda hayvanlarla dolu bir ortamdaydı. İnsanların bu daha eski koşullarda nasıl başarılı olduğunu biliyoruz; hatta çömlekçiliğin icat edildiği iki yerden biri olarak kabul ediliyor.
Garamantlar 2.400 yıl önce toplumlarını inşa etmeye başladıklarında Sahra Çölü günümüzdeki gibi çöl halindeydi. Geçilmesi bile zor olan bir yerde yaşamak daha da zordu. Ancak bu önceki koşullar bazı yerlerde yer altı suyunun bir mirasını bırakmıştı; bu yerlerden biri de bu topluluğun Wadi el-Agial’daki eviydi.
Bu yeraltı suyunun birçoğu modern teknolojiler olmadan tarımı sürdürebilmek için gereken miktarda ulaşılamayacak kadar derinlerdeydi. Fakat Wadi el-Agial’da bazı yerler daha yüksekte bulunuyordu. Ohio State Üniversitesi’nden Profesör Frank Schwartz’a göre bu topluluk, su zengini yamaçlara açılı tüneller kazdılar ve bu tünellerden akan suyu aşağıdaki vadilere sulama amacıyla kullandılar.
Garamantlar: 800 Yıl Boyunca Sahra Çölü’nde Hayatta Kalmanın Sırrı
Bu teknik daha önce kuru bölgelerde yaşayan diğer eski uygarlıklar tarafından da kullanılıyordu ama Garamantların karşılaştığı kadar kuru olmayan bölgelerdeydi. Profesör Schwartz Garamantların bu fikri bin yıldan fazla bir süre önce başlatan Perslerden aldıklarını düşünüyor.
Garamantlar dönemin yazarları tarafından bahsedilen bir topluluktu. Yine de birçoğu yanlış anlaşılmış, hatta bazıları bu başarıları Roma’ya atfetmişti. 1960’lardan bu yana yapılan arkeolojik çalışmalar bu yanlış anlamaların birçoğunu düzeltti. Tüm bunlara rağmen suyun neden bu kadar bol olduğu sorusu hâlâ cevapsızdı.
Wadi el-Agial muhtemelen topluluk için bir cennet gibi görünüyordu. Suyu elde etmek için zorlu kazıları yaptırmak için köleler kullanıyorlardı ve kuraklık tehlikesine karşı bağışıktılar; sel felaketleri nadiren bir sorun olurdu. Onları benzer büyüklükteki başka bir uygarlıkla ayıran geniş çöller aralarındaydı ve bu nedenle işgal tehdidiyle neredeyse hiç karşılaşmamışlardı. Tarihçiler antik dönemde Sahra bölgesindeki herkesin yaşam standardının Garamantlar kadar yüksek olduğuna inanıyor.
Benzer Bir Son Modern Topluma da Yansıyabilir mi?
Garamantların toplamda 750 kilometrelik tünel kazdığı belirtiliyor. Bunların en uzunu 4.5 kilometre uzunluğundaydı. Bölge kuruduktan sonra suyun yeniden dolumu durduğunda ise sonuç kaçınılmazdı. Sonunda zenginlik tükenmiş, yer altı kaynakları istenen seviyenin altına düşmüştü. Bir süre daha dikkatli kazılar sorunu önleyebilirdi. Ancak yaklaşık 1.600 yıl önce bu uygarlık son buldu.
Profesör Schwartz bu durumun bizim için taşıdığı anlamı gizlemiyor.
“San Joaquin Vadisi gibi modern örnekleri incelediğinizde, insanlar yeraltı suyunu yeniden doldurulduğundan daha hızlı tüketiyorlar. Kaliforniya bu yıl büyük bir yağışlı mevsim geçirdi, ancak bundan önce 20 yıl kuraklık yaşadı. Eğer kurak yılların eğilimi devam ederse Kaliforniya eninde sonunda Garamantlar gibi aynı sorunla karşılaşacaktır. Depleted yeraltı su kaynaklarını yenilemek maliyetli ve nihayetinde pratik olmayabilir.”
Garamantlar hakkındaki görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizleri Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: IFL Science
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.