3.300 Yıllık Hitit Tableti Ortaya Çıkartıldı: ‘Kayıp’ Dilde Yazılmış Tablette Felaketle Sonuçlanan Bir Yabancı İstilası Anlatılıyor

Hitit İmparatorluğu’ndan kalma 3.300 yıllık tablete dair detaylar ortaya çıktı. Tablet, dört şehrin yabancılar tarafından istila edilmesini tasvir ediyor.

Tunç Çağı’nda Anadolu’da hüküm süren Hititler’den günümüze kalmış yeni bir tablet bulundu. MÖ 1650 – MÖ 1190 yılları arasında yaşan bu eski uygarlık, antik zamanların en önemli medeniyetleri arasında yer alıyordu.

Bulunan 3.300 yıllık tablet, Kırıkkale’nin Karakeçili ilçesinde yer alan Büklükale Ören Yeri’nde ortaya çıkartıldı. Arkeologlar Ankara’ya yaklaşık 100 kilometre uzaklıktaki Büklükale’de bugün için dikkat çekici okumalara konu olabilecek kıymetli bir tableti gün yüzüne çıkarmayı başardı.

Tabletin çivi yazısı metninin çevirisi, yaşanan istilanın bir Hitit İç Savaşı sırasında, muhtemelen savaşan gruplardan birini desteklemek amacıyla gerçekleştiğini gözler önüne seriyor.

3.300 Yıllık Hitit Tableti Çok İyi Şekilde Korunmuş

Büklükale’deki kazılarda daha önce sadece kırık kil tabletler bulunmuştu. Bulunan bu yeni tablet ise neredeyse mükemmel durumda.

Bölgeden elde edilen tarihi kalıntılardan yola çıkan bilim insanları, Büklükale’nin Hititler’in İmparatorluk Dönemi’nin en önemli kentlerinden birisi olduğunu düşünüyor.

Avuç içi büyüklüğündeki tablet, Mayıs 2023’te Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü arkeologlarından Kimiyoshi Matsumura tarafından Büklükale’deki kalıntılar arasında bulundu.

Matsumura Live Science’a yaptığı açıklamada, Hititlerin dini törenler için Hurrice dilini kullandığını ve tabletin Hitit kralı tarafından gerçekleştirilen kutsal bir ritüelin kaydı olduğunu söyledi.

“Hurrice tabletin bulunması, Büklükale’deki dini ritüelin Hitit kralı tarafından gerçekleştirildiği anlamına geliyor. Bu, en azından Hitit kralının Büklükale’ye geldiğini ve ayini gerçekleştirdiğini ortaya koyuyor.”

University College London’da eski Orta Doğu dilleri doçenti olan Mark Weeden’ın çevirisine göre, tabletteki çivi yazısının ilk altı satırında Hitit dilinde “başkent Hattuşa da dahil olmak üzere dört şehrin felaketin ortasında olduğu” yazarken, geri kalan 64 satırda Hurrice zafer isteyen bir dua yer alıyor.

Hurrice Dili Artık Unutulmuş Bir Dil

M.Ö. üçüncü binyılın son yüzyıllarından Hitit İmparatorluğu’nun son yıllarına kadar konuşulan Hurrice, artık unutulmuş bir dil olarak anılıyor. Hurrice ilk etapta daha sonra Hitit vasal devleti hâline gelen bölgedeki Mitanni krallığının diliydi.

Matsumura, bu dilin hâlâ tam olarak anlaşılamadığını ve uzmanların birkaç ay boyunca yazıtın anlamını çözmeye çalıştığını kaydetti.

Hurrice yazının, hem Hitit hem de Hurrilerin panteonlarının başı olan fırtına tanrısının Hurrice adı olan Teshub’a hitaben yazılmış bir dua olduğu ortaya çıktı.

Matsumura, tabletin ilgili kısmını şu sözlerle aktarıyor:

“Dua, tanrıyı ve ilahi güçlerle donatılmış atalarını övüyor ve tekrar tekrar tanrılar ile insanlar arasındaki iletişim sorunlarından bahsediyor. Dua daha sonra düşman krallar olduğu anlaşılan birkaç kişinin adını listeliyor ve ilahi tavsiye için bir yalvarışla sona eriyor.”

Hitit İmparatorluğu 12. yüzyılın başlarında iç savaş, iklim değişikliği ve Kaşkalar, Frigler ve Miken Yunanlıları gibi istilacıların Hatti sınırlarını zorlaması gibi çeşitli nedenlerle çöktü.

Tablet, Hititler’in Çöküşünden 200 Yıl Öncesine Tarihleniyor

Ancak tabletin işaret ettiği istilanın Hitit İmparatorluğu’nun sonuyla bir ilgisi yok gibi görünüyor. Matsumura, tabletin Hitit kralı II. Tuthaliya dönemine, M.Ö. 1380 ila 1370 yılları arasına tarihlendiğini aktarıyor. Bu dönem, Hititler’in çöküşünden yaklaşık 200 yıl öncesine denk geliyor.

Tablette yer alan diğer bilgilere dair şunlar kaydediliyor:

“Diğer [Hitit] metinlerinden bildiğimiz bir iç savaş döneminden geliyor gibi görünüyor. Bu süre zarfında Hitit uygarlığı aynı anda birçok farklı yönden istila edildi (…) ve birçok şehir tahrip edildi.”

Hitit İç Savaşı, varlığının son on yıllarında Hitit İmparatorluğu’nun istikrarını bozan bir iç savaş dönemi olarak bilinse de bu sorunun geçmişten beri devam ettiği anlaşılıyor.

3.300 yıllık bu Hitit tabletinde yazanlara dair sizin düşünceleriniz neler? Görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizleri Google News’ten takibe alabilirsiniz.

Kaynak: Arkeo News