Devrim Beyaz
İsmail Kadare hayata veda etti. Arnavutluk’un en önemli kalemleri arasında yer alan Kadare; Taş Kentin Kroniği, Rüyalar Sarayı, Piramit ve Ölü Ordunun Generali gibi kitaplarıyla Türkiye’de de geniş okur kitlelerine sahipti.
Arnavut yazar İsmail Kadare, 60 yılı aşkın bir süredir Balkan tarihini ve kültürünü şiir ve kurgu yoluyla okurlarına anlatmaya devam etmişti.
Yazarın ölüm haberini Tiran merkezli yayınevi Onufri’nin editörü Bujar Hudhri açıkladı. Hudri, yazarın hastaneye kaldırıldıktan sonra kalp krizi geçirerek hayatını kaybettiğini bildirdi.
Romanlarında çağdaş toplumu alegori ve mitoloji merceğinden ele alan Kadare, 1990 yılında Arnavutluk’taki komünist hükümeti çökmeye başlamadan birkaç ay önce Paris’e taşındı. Kitapları 40’tan fazla dile çevrilen yazar; Man Booker Uluslararası Ödülü de dahil olmak üzere birçok prestijli edebiyat ödülüne layık görüldü.
İsmail Kadare Edebiyat Hayatında Baskıcı Rejimlere Karşı Zorlu Günler Geçirdi
1936 yılında Yunan sınırına yakın Osmanlı kalesi şehri Ergiri’de doğan İsmail Kadare, ilk şiir kitabını 17 yaşında yayımladı. Tiran Üniversitesi’nde okuduktan sonra Moskova’daki Gorki Enstitüsü’nde edebiyat eğitimi almak için hükümet bursu kazandı. 1960 yılında kayıp bir Arnavut metnini yeniden keşfeden iki öğrenci hakkında bir romanla Tiran’a döndü. Kadere bu eserden bir bölümü yayımladığında eser hızlı bir şekilde yasaklandı.
Kadare 2005’te verdiği bir demeçte şu ifadelere yer verdi:
“Bu olayın gerçekleşmesi iyi oldu. 1960’ların başlarında Arnavutluk’ta hayat hoş ve düzenliydi. Bir yazar, tarihin çarpıtılması hakkında yazmaması gerektiğini bilmezdi.”
Üç yıl sonra, ölü İtalyan askerlerinin kalıntılarını geri almak için 1960’larda Arnavutluk’u gezen bir İtalyan generali hakkındaki Ölü Ordunun Generali romanıyla sansür kurullarını geçmeyi başardı.
Arnavut eleştirmenler, Enver Hoca’nın rejiminin gerektirdiği sosyalist gerçeklikten uzak buldukları bu romanı sert sözlerle eleştirdiler. Ancak eser 1970 yılında Fransa’da yayımlandığında büyük yankı uyandırdı. Le Monde, romanı “şaşırtıcı ve büyüleyici” olarak nitelendirdi.
Uluslararası başarısı yazara bir miktar koruma sağladı. Kadare sonraki 20 yıl boyunca sanatsal ifade ve hayatta kalma arasında bir yol çizdi. 1975’te siyasi şiiri The Red Pashas yasaklandı.1981’de rüyaları inceleyen bir hükümet ofisinin tehlikeli sırlarını keşfeden bir gencin yer aldığı totalitarizme yönelik alegorik bir saldırı olan Rüyalar Sarayı’nı yayımladı. Bu roman da kısa süre içinde yasaklanmaktan kurtulamadı. Tüm bu baskılara rağmen Kadare Arnavut yazarlar birliğinde önemli bir figür oldu ve Halk Meclisi’nde delege olarak görev yaptı.
Uzun yıllar Fransa’da yaşayan İsmail Kadare, 2019’da eski dairesinin bulunduğu yerde bir müzenin açılışına katılmak için Tiran’a döndü. O dönem verdiği bir söyleşide “sadece edebiyatın yasalarına itaat ettiğini, başka hiçbir yasaya itaat etmediğini” söyledi ve ekledi:
“Bu dönemi yaşayan insanlar mutsuzdu. Ancak sanat tüm bunların üzerindedir. Sanat bir rejim altında ne mutsuzdur ne de mutludur.”
İsmail Kadare hakkındaki hislerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilirsiniz.
Kaynak: The Guardian
Kayıp Rıhtım’ı Google News, Facebook, X ve Instagram’dan takip edebilirsiniz.
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.