Ethem Yekta Ulaş
Anglosakson dünyasının ilk tarih yazarı olarak bilinen Muhterem Bede’nin Yuhanna’ya ait olduğuna inanılan kayıp İncil çevirisi ve el yazısı örnekleri bulundu. The British Library’nin eski el yazmaları küratörlerinden Michelle Brown, uzun süren titiz bir çalışmanın sonucunda ünlü tarihçinin 8. yüzyıldan kalma yazıtlarını ortaya çıkardığını duyurdu.
İngiltere’nin Newcastle yakınlarındaki Wearmouth ve Jarrow manastırlarında 8. yüzyılda yaşayan keşiş ve önde gelen bilim insanlarından Muhterem Bede, ülkenin dini ve entelektüel tarihinde öne çıkan bir figür. Tarihçi, Latince dışında Batı Avrupa’da yazılmış olan ilk İncil bölümlerini İngilizce’ye çevirmesiyle de tanınıyor. Şimdi de el yazısı örnekleri ve kayıp bir eseri hakkında heyecan verici bir gelişme yaşanıyor. Michelle Brown adlı bir akademisyen, Bede’nin el yazısı izlerini taşıdığına inandığı iki el yazmasını inceleyerek bu önemli bağlantıyı ortaya koymaya çalışıyor.
“Bede’nin Yunanca bildiğini biliyoruz. O dönemde Yunanca bilen çok fazla insan yoktu. Bu yüzden elimizde kenar yazıları ve onun işaretleme şekli var. Şimşek çakmasına benzeyen küçük zikzak çizgileri bir pasajdan alıntı yaparken – örneğin Yeni Ahit’teki Eski Ahit dönemine ait bir pasajdan – belirtmek için sarı sihirli bir kalem gibi icat etmiş. Yani sadece bu dönemde icat ettiği bu işaretler var.”
Muhterem Bede’nin İncil Çevirisi: Kayıp Hazine Ortaya Çıkıyor
Michelle Brown’ın çalışmalarına göre Bede’nin el yazısı izleri Codex Amiatinus adlı bir el yazmasında bulunuyor. Bu el yazması 715 yılında Jarrow’dan Roma’ya götürülen ve şimdi Floransa’da bulunan bir Kral Kitabı’nın önsözünü içeriyor. İncelenen el yazmasındaki dilbilgisi ve dil bilimi açıklamaları ile Bede’nin daha önceki yazıları arasında çarpıcı benzerlikler bulunuyor. Ayrıca Bede’nin Yunanca ve İbranice’yi kullanma yeteneği ve yazılarındaki alıntıları vurgulamak için kullandığı özgün bir işareti de bu önsözde yer alıyor.
Michelle Brown diğer araştırmacılardan farklı olarak Bede’nin kendisine özgü bir işareti olan “labore” (iş) kelimesini kullandığını belirtiyor ve bunun Bede’nin çalışmanın kutsallığını vurguladığı bir ifade olduğunu iddia ediyor.
Bununla birlikte Bede’nin kayıp çevirisiyle ilgili de yeni bulgular mevcut. Bede’nin ölümünden önce 735 yılında Yuhanna İncili’ni Eski İngilizce’ye çevirdiği bilinmekte. Orijinal eser günümüze ulaşmamış olsa da Brown, “karakteristik Bedan tırnak işaretleri” gibi kanıtlar tespit ettiği için Lindisfarne İncilleri’ne 950 civarında bölümler eklendiğini savunuyor.
Ayrıca Latin metinde bulunan ancak Eski İngilizce metinde bulunmayan Thomas gibi öğrencilerin çıkarıldığını ve metne olmayan Zebedee’nin oğullarının isimlerinin eklenmiş olduğunu belirtiyor. Burada Bede’nin hızlı bir çeviri yaparken zaman baskısı nedeniyle bazı kısaltmalar yaptığı ve hafızasından bazı detayları eklediği görünüyor.
Anglosakson Tarihçisi Bede’nin Ortaya Çıkarılan El Yazmaları Bir Kitapta Toplanıyor
Yeni bulgular Bede’nin el yazmalarını ve kayıp çevirilerini yeniden keşfetme yolunda atılan önemli adımları temsil ediyor. Muhterem Bede’nin dünya tarihine katkıları bugün bile sürprizlerle dolu olmaya devam ediyor.
Tüm bulgular ekim ayında yayımlanacak olan Bede and the Theory of Everything (Bede ve Her Şeyin Teorisi) başlıklı yeni bir kitapta yer alacak.
Yeni bulgular hakkındaki yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, benzer içerikler için bizi Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: The Guardian
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.