Afro-Amerikan Edebiyatının En Önemli Temsilcilerinden Toni Morrison Hakkında 12 Dikkat Çeken Gerçek

Toni Morrison hayatı ve eserleri ile milyonlarca okura ilham olmuş, Afro-Amerikan edebiyatının en önemli yazarlarından birisi.

1931 yılında doğan ve 2019’da yaşamını yitiren Toni Morrison, artık bir klasik hâlini alan En Mavi Göz, Sevilen ve Yuva gibi kitaplarla tanınıyor. Morrison yazarlık kariyeri boyunca yaşadığı zorlukların yanı sıra, bir siyah kadın birey olarak da pek çok ilke imza atmayı başarmıştı.

İşte bu içerikte ilham verici detaylarla süslenen bazı dikkat çekici bilgileri bir araya getiriyoruz.

İşte Toni Morrison Hakkında Dikkat Çeken Bilgiler

1. Toni Morrison, Ohio’da Etnik Köken Açısından Zengin Bir Kasabada Büyüdü

Morrison, Afro-Amerikan Sivil Haklar Hareketi’nden önce doğmuş olmasına rağmen, farklı kökenlerden gelen insanlarla harmanlanmış Lorain kasabasında büyüdü. Fakat daha sonradan, babası George Wofford’un Georgia mahallesinde iki siyah adamın linç edildiğini gördüğü travmatik deneyiminden sonra taşındılar. Ki bu da ırkçılığın taşındıkları yerde var olmadığı anlamına gelmiyordu. Morrison da bir röportajında bu durumu şöyle açıkladı:

“Ülkenin diğer bölgelerinde olduğu gibi onlarda kanun yoktu fakat insanların anlayışları vardı.”

Yazarın annesi, “sırf mübaşirlerin insanları nereye yönlendirdiğini görmek için” kasabada açılan yeni yeleri keşfetmeye etmeye özen gösterdi. Hiç tabelaları olmazdı ama… onlara, ’Hepsini buraya koyun,’ denilirdi.” Annesi de mutlaka başka bir yere otururdu. 

Morrison üniversite için Washington D.C.’ye, gidene kadar restoranlarda ırkından dolayı ayrımcılığa uğramamıştı. 2007’de ise Lorain kasabası, Morrison’ın adını verdiği bir ilkokul açtı. 

2. Morrison İki Yaşındayken Ev Sahipleri Kira için Evlerini Ateşe Verdi

Morrison küçükken ailesiyle farklı birçok evde yaşadı, bunlardan özellikle birinde ise travmatik bir deneyime maruz kaldılar. O zamanlar Morrison 2 yaşındaydı ve o zamanın parasıyla aylık 4 dolar olan kirayı ailesi geciktirmişti. Bu yüzden ev sahibi, bütün aile evin içindeyken evi ateşe verdi. Neyse ki herkes hasarsız kaçabildi. 

Morrison bu yangını hatırlayamayacak kadar küçüktü fakat ailesi bu olaydan bahsederdi. O yüzden yazar, The Washington Post’a bu olaydan önemli bir ders aldığını söyledi.

“Böyle bir olayı çok içselleştirirseniz gerçek manada depresyona girersiniz çünkü hayatınızın karşılığı budur. Sırf 4 dolar için birileri sizi yakıp kül edebilir,” şekillinde duygularını dile getirdi.

“Bu yüzden, elden gelen tek şey ona karşı gülmektir, durumun absürtlüğüne gülmektir, olayın büyük acımasızlığına gülmektir. Ancak bu şekilde kendinize gelebilirsiniz… Olaydaki manalardan kendinizi uzaklaştırırsınız. Gülmek de bu işe yarar. Gücü elinize geri almış olursunuz. Hayatınızı, onurunuzu elinize geri alırsınız.”

Morrison’ın yazdığı karakterler de bu tavsiyeye uyuyor. 

3. “Toni” İsmi Bir Takma Addı

Morrison doğduğunda ailesi ona Chloe Ardelia Wofford adını vermişti. 12 yaşındayken Katolikliğe geçme kararı aldı ve Padualı Aziz Anthony’den dolayı, Anthony ismiyle vaftiz edildi. Belli ki o zamanlar Chloe yaygın bir isim değildi ve, “Aile dışında hiç kimse telaffuz edemezdi,” dedi Morrison NPR’a 2015’te.

“İnsanların ismimi yanlış telaffuz etmesine katlanamıyordum.” Üniversiteye başladığında birisi ona Toni dedi ve bu takma at Morrison’ın üzerine yapıştı. 1958’de Harold Morrison’la evlendiğinde adı Toni Morrison oldu. 

1964’te evlilikleri bitti ve Morrison ilk kitabı için Toni Wofford ismini kullanmak istedi. Fakat değişiklik için yayıncıyı aradığında yayıncı çok geç olduğunu ve kitabı çoktan Kütüphaneler Birliği’ne yolladıklarını söyledi. “Ama Toni Wofford olmasını gerçekten isterdim,” diye de ekledi Morrison. 

4. Morrison, Siyah Bireyleri Destekleyen Howard Üniversitesi’nde Okudu

Morrison liseyi bitirdikten sonra beyaz akranlarıyla aynı eğitimi alabilsinler diye siyah öğrencilere yardımcı olmak için kurulmuş bir üniversite olan Howard Üniversitesi’ne gitmeye karar verdi. Orada 1953’te İngilizce Bölümü’nden lisans derecesi aldı ve Cornell Üniversitesi’nde aynı bölümde yüksek lisans yaptı. Daha sonradan da Howard’a öğretmen olarak döndü. O zamanlar yıllar sonra ilk kitabına dönüşeceği hikayesini yazdığı bir yazma kulübüne de katıldı. 

5. Random House’ta Editör Olarak Çalışan İlk Siyah Kadındı

Dünyaca ünlü yayınevi Random House’ta editör olarak çalışan ilk siyah kadın olarak Toni Morrison, 1967’de orada çalışmaya başladığında birçok siyah yazarın piyasaya adım atmasında yardımcı oldu. İşlerinde editörlük yaptığı bazı isimler arasında şunlar vardı: Siyah Panter Partisinin ortağı Huey P. Newton, aktivist Angela Davis, boksör Muhammad Ali, yazar ve şair Henry Dumas ve daha nicesi. 

6. Toni Morrison İlk Kitabını Yayımladığında 39 Yaşındaydı

Morrison’ın edebiyat dünyasına ilk giriş yaptığı roman En Mavi Göz (The Bluest Eye), 1970’te yayınlandığında Morrison 39 yaşındaydı. O vakte kadar yayıncılık sektöründe editör olarak zaten birkaç yıldır çalışıyordu ve filizlenmekte olan birçok siyah yazarla kapı açılmasına yardımcı olmuştu. En Mavi Göz’ün ardından Morrison birçok roman, kurgu dışı eserler, oyunlar, şiirler ve çocuk kitapları (kimisini oğlu Slade Morrison 2010’da 45 yaşında hayatını kaybetmeden önce birlikte kaleme aldı) yazarak üretken bir yazara dönüştü. 

“Okurlarıma yutabilecekleri bir şeyler vermek istemiyorum,” dedi Morrison 1983’teki röportajında.

“Onlara düşünüp hissedecekleri bir şeyler vermek istiyorum ve umuyorum ki romanlarımı öyle bir kurgulamışımdır ki sonradan ciddi ve değerli bir şeye dönüşürler.” 

7. Toni Morrison Sabahları Erken Saatlerde Yazmayı Tercih Edenlerden

Morrison bu alışkanlığına çocukları küçükken başladı fakat yazmaya devam ettikçe fark etti ki sabah 5’te kalkması gerekse bile sabah vakitleri yazı yazma rutinine daha uygundu. “Güneş battıktan sonra pek de parlak, zeki ya da üretken değilim,” dedi Morrison 1993’te Paris Review’e. Yazma ritüelinin bir parçası olarak, güneş doğmaya başladığında, hava daha karanlıkken bir bardak kahve demlerdi.

8. Morrison’ın Büyürken Yaşadığı Deneyimler Edebiyatını Etkiledi

Toni Morrison, En Mavi Göz’e yalnızca otobiyografik ayrıntılar eklemekle kalmadı (örneğin, hikâye Lorain’de geçiyor ve ana karakterin kökleri çocukluk arkadaşlarından biriyle yaptığı bir sohbete dayanıyor), aynı zamanda Nobel Ödülü’nün internet sitesinde belirttiği gibi: “Onun Afro-Amerikan geleneğinden alınan babasının hikâyeleri, daha sonra kendi yazılarında bir unsur hâline geldi.” 

Morrison bir defasında büyürken ailesindeki hem erkekler hem de kadınlar için hikâye anlatma konusunda eşit fırsatı olduğunu söylemişti.

“Hikâye anlatımı açısından, bunu daha çok ailemdeki kadın ve erkekler arasında paylaşılan bir etkinlik olarak hatırlıyorum. Dedemin, annemin ve babamın evliliklerinde kadın erkek kardeşliği vardı. Hikaye anlatma işi, aralarında paylaşılan bir faaliyetti ve her iki cinsiyetten insanlar buna katılırdı. Biz çocuklar çok erken yaşta buna katılmaya teşvik edildik.” 

9. Aşk, Edebiyatının En Büyük Temalarından Biriydi

1990‘da bir röportajda Morrison, şehrin merkezinde yoksulların oturduğu mahallelerde yaşayan genç siyah bireylerin hayatlarına dair konuştu. Yazar, dezavantajlı çocuklara gösterdikleri sevgiyi ve hayatlarında nasıl bir fark yarattıklarını görmüştü.

“Buradayız ve gitmeden önce saygı duyduğumuz, anaç bir şeyler yapmalıyız. Yapmak zorundayız. Birini sevmek, birileriyle ilgilenmek, bir diğerini iyi hissettirmek daha ilginç, daha karmaşık, entelektüel açıdan ve ahlaki açıdan daha talepkâr bir eylem.” 

Morrison, hayata değer veren şeyin aşk olduğuna ve onu “cesur, cesur bir olay” olarak adlandırdığı şeye dönüştürdüğüne inanıyordu. Ayrıca romanlarının çoğunda tekrar eden bir tema hâline gelen kendini sevmeye de değer verdi. 

10. Toni Morrison, Nobel Edebiyat Ödülü’nü Alan İlk Siyah Kadın Oldu

İlk olmak, Morrison’ın hayatının ortak bir teması gibi görünüyordu. 1993’te Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan ilk siyah kadın oldu. (Gerçekten kazandığına inanmıyordu ve onu söylemek için arayan arkadaşına telefonu kapattı.) Bu onur, Race-ing Justice, En-Gendering Power: Essays on Anita Hill, Clarence Thomas’ın ve editörlüğünü yaptığı ve girişini yazdığı Sosyal Gerçekliğin İnşası 1992’de yayınlanmasından kısa bir süre sonra geldi. 

Morrison ayrıca Nobel Ödülü’ne ek olarak Sevilen (Beloved) ile Pulitzer Ödülü, PEN/Saul Bellow Amerikan Romanında Başarı Ödülü ve Cumhurbaşkanlığı Özgürlük Madalyası da dahil olmak üzere bir dizi ödül aldı. 

11. Toni Morrison, Oxford Üniversitesi’nden Fahri Doktora Aldı

Morrison, hayatı boyunca Teksas Southern Üniversitesi, Howard, kendi adını taşıyan bir salonun olduğu Cornell ve yine Morrison salonu olan Princeton dahil olmak üzere çeşitli üniversitelerde çalıştı. Yazar, öğrencilere ders verme ve içgörüsünü yeni nesil yazarlarla paylaşma konusunda tutkuluydu. Morrison ayrıca 2005 yılında Oxford Üniversitesi’nden fahri Edebiyat Doktoru derecesi de dahil olmak üzere bir dizi doktora aldı. 

12. Morrison Her Zaman Gelişmeye İnanırdı

Toni Morrison 1983’te, “Kimsenin onları beğenmesine bağlı olmayan kitaplar yazmak için kendime fırsat tanıyorum çünkü yapmak istediğim şey daha iyi yazmak,” dedi. “Bir yazar her zaman başkalarının istediği şekilde yazmaz,” şeklinde de ekledi. 

Bu noktada, Morrison üç roman yayınlamıştı ve 1987’de yayımlanacak bir sonraki romanı Sevilen üzerine düşünmeye başlamıştı. Morrison için en önemli olan, romanlarında söylenmesi gerekenleri söyleyip söylemediği ve sunumunu iyileştirip iyileştirmediğiydi. “Bir hikâye çerçevesindeki öğeleri ele alma şeklim benim için önemli,” dedi. “Artık gitmek istediğim yere, yazmaya başladığımdan daha hızlı ve daha cesaretle ulaşabiliyorum.” 

Toni Morrison hakkında paylaşmak istediğiniz detayları ve yazarın kitaplarına dair yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilirsiniz. Deha fazlası için bizleri Google News’ten takip edebilirsiniz.

Kaynak: Mental Floss