Mehmet Çakıcı
Cadılar Bayramı geleneğinin kökeni nereye dayanıyor? Günümüzde kostümler, şekerler, balkabakları, korku geceleri ve partilerle özdeşleştirilse de, bu adetin uzun soluklu bir geçmişi var. Her sene 31 Ekim tarihinde kutlanan bu özel günün tarihine birlikte göz atalım!
İsimler her konuda olduğu gibi dini bayramlarda da en büyük ipuçlarını veriyor. Dilimize Cadılar Bayramı olarak kazandırılan gün İngilizcede “Halloween” olarak kutlanıyor. Kelimenin bu hâli kayıtlara ilk olarak 1785’te geçmiş. İskoç şair Robert Burns’ün şiirinde kullanılıyor. Ondan öncesinde iki yüz yıla yakın bir süreçte “Hallowe’en” olmuş. İngilizcedeki “don’t”, “do not” gibi kısaltmaları hatırlarsanız, “Hallowe’en” kelimesinde de bir şeylerin kısaltılması olması muhtemeldir.
Yine yazarlardan ve eserlerden devam edecek olursak, William Shakespeare’in 1603 tarihli oyunu Kısasa Kısas’ta (Measure for Measure) bu bayrama “All-Hallond Eve” adı verilmiş. Aradaki değişimleri kesin olarak kestiremiyoruz. Yine de, kelimenin orijinaline en yaklaştığı hâli bu.
“All-Hallows Evening” bayramın adının kökeni. Türkçesi Azizler Günü olan bu bayram, 1 Kasım, Hristiyanların bilinen ve bilinmeyen bütün azizleri kutladığı gündür. Yani, Cadılar Bayramı aslında Azizler Günü Arifesi manasına geliyor.
Cadılar Bayramı ve Samhain Bağlantısı
Peki, dini bir bayramın öncesindeki gece nasıl olmuş da uluslararası korku festivali hâline gelmiş? Cevap Orta Çağ’da gizli. Bayramın kökenini incelerken ulaştığımız “Hallow” kelimesi, Eski İngilizcedeki “Halga” sözcüğünden geliyor. Kutsal insan ya da aziz olarak çevirebileceğimiz sözcükle Eynshamlı Aelfric aracılığıyla tanışıyoruz. Paganlar, Viking akınları ve Hristiyanlığın yayılmasıyla Britanya’nın yaşadığı en karmaşık dönemlerden olan Orta Çağ’la ilgili bildiklerimizin çoğu kendisinin yazdığı kitaplardan kalma. Aelfric, kasım ayından bahsederken, “Ay, Tüm Azizler için yapılan ayinle başlar,” yazıyor.
Pek çok Hristiyan bayramı gibi, bugünün de bir Pagan kökeni var. Azizler Günü ile Kelt Yeni Yılı aynı güne denk geliyor. Eski Keltçede “Samhain” olarak geçen bu bayram, yaz sonu anlamına geliyor. Üç gün süren kutlamalar başarılı geçen bir hasat yılının sonunu ve yenisinin başlangıcını müjdeliyor.
Samhain’ın bir diğer amacı da ölüleri anmak. Pek çok kültür gibi Keltler de yazı yaşam ve aydınlık, kışı ölüm ve karanlıkla bağdaştırır. Samhain de ışığın karanlığa, yaşamın ölüme döndüğü kesişim noktasıdır. İnanışa göre, bu zıt kavramlar birbirlerine bu kadar yaklaştığı sırada ölülerle yaşayanların dünyası arasındaki sınırlar zayıflar. Samhain’da, diğer dünyadan gelen ruhlar, aramızda özgürce gezer.
Yaşayanların dünyasının yerlilerinin iskeletler, zombiler, ruhlar gibi giyinmesinin ana sebebi ziyaretçilerin gazabına uğramamak. Hayaletler sizi kendilerinden zannedince korkutacak başkasını aramaya gidiyor. Bir diğer sebepse yanından geçtiğiniz kişinin uzaktan basit bir çarşaf gibi duran hayalet kostümünün yakına geldiğinizde neredeyse saydam gibi görünmesine, “Vay, bu sadece bir ışık oyunu,” diyerek aklınıza mukayyet olmanızı sağlaması.
Cadılar Bayramı Gelenekleri
31 Ekim gecesinden 3 Kasım gününe kadar süren Kelt bayramı Samhain, yeni Hristiyan olmuş toplumda kutlanmaya devam edince Kilise de durumu içselleştirmiş. Tüm Azizler Arifesi, Tüm Azizler Günü ve ardından da 1048’de 2 Kasım olarak ilan edilen Tüm Sadık Ölen Ruhları Anma Günü’yle birlikte, Samhain tamamen Hristiyan bir bayrama dönüşmüş.
Tüm Ruhlar Günü’nde, ayin sırasında Hristiyan ölen ruhları Araf’tan kurtarmak için ilahiler okunmaya başlanmış. Ardından, çocuklar derslerine iyi çalıştıklarını göstermek için kapı kapı gezerek ilahilerini okumuş, tebrik olarak şeker ve pastalar almış. Bu gelenek, günümüzde ilahisiz şekilde olsa da devam ediyor.
Araf ayinleri, balkabağı oyma adetlerinin de çıkış noktası. Paganların çoğunlukla turp ve bazen diğer sebzelerin içini oyup mum yakma adetleri zaten vardı ve başarılı geçen bir hasadı kutlamak için yapılıyordu. Öte dünyadan gelenlerin korkutuculuğunu ve balkabağının diğer pek çok sebzeden daha elverişli bir ‘korkunç yüz çizme sebzesi’ olduğunu da ekleyince; elimize belki de en popüler parti süsü geçmiş oluyor.
Cadılar Bayramı ve Pagan kökenleri hakkında eklemek istediğiniz başka bilgiler var mı? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşabilirsiniz.
Kaynak: Tor
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.