Bilim İnsanları Güneş’in Ölümünün “Destansı” Olacağını Söylüyor

Güneş yavaş yavaş yaşam döngüsünün sonuna yaklaşıyor ve bilim insanları bu epik sonun nasıl gerçekleşeceğini tahmin etmeye çalışıyor. Güneş’in ölümünün ayrıntıları hakkında yapılan tahminler gökbilimcilerin bu çarpıcı gösteriyi ne zaman bekleyebileceği konusunda fikir sahibi olmalarına yardımcı oluyor.

Astronomlar önceden Güneş’in bir gezegenimsi nebula hâline geleceğini düşünüyorlardı. Gezegenimsi nebula, parlak gaz ve kozmik tozdan oluşan bir kabarcık şeklinde olurdu. Ancak son bulgular yıldızın biraz daha büyük olması gerektiğini gösterdi.

Nature Astronomy dergisinde yayımlanan araştırmaya göre 2018 yılında uluslararası bir astronom ekibi bu konuyu yeniden ele aldı ve sonuçları oldukça ilgi çekiciydi. Araştırmacılar Güneş’in ölümünün ardından bir gezegenimsi nebula oluşturmasının en olası senaryo olduğunu gösterdi.

Güneş’in Ölümü Sırasında İnsanlık Olmayacak

Güneş yaklaşık 4.6 milyar yaşında ve Güneş Sistemi’ndeki diğer nesnelerin yaşına göre hesaplandığında yaklaşık 10 milyar yıl içinde ölmesi bekleniyor. Fakat bu süreç boyunca başka şeyler de olacak. Yaklaşık 5 milyar yıl sonra bir kızıl dev haline dönüşecek. Yıldızın çekirdeği küçülecek ve dış katmanları Mars’ın yörüngesine kadar genişleyerek Dünya’yı içine alacak.

Ancak bir şey kesin: Bu süre zarfında insanlık artık burada olmayacak. İnsanlığın öngörülen bu “sondan” kurtulmak için yaklaşık 1 milyar yılı kaldığı tahmin ediliyor. Bu tahmin Güneş’in her bir milyar yıl içinde yaklaşık %10 parlaklık kazanmasından kaynaklanıyor.

%10’luk bir artış kulağa fazla gelmese de Dünya’da yaşamı sona erdirmek için oldukça yeterli. Bu derece bir artışta okyanuslar buharlaşacak ve yüzey, su oluşamayacak kadar ısınacak. İnsanlık bu süreç içerisinde eğer hâlâ yaşıyor olursa ve gidecek başka bir yaşanabilir gezegen bulamadıysa yok olacak.

Kızıl dev aşamasından sonraki sürecin nasıl olacağı ise zorlu bir konu. Daha önceki çalışmalar parlak bir gezegenimsi bulutsu oluşturabilmek için başlangıçtaki yıldızın Güneş’ten iki kat daha büyük olması gerektiğini göstermişti. Fakat 2018 yılındaki çalışmada kullanılan bilgisayar modellemeleri diğer yıldızların yüzde 90’ı gibi Güneş’in de büyük olasılıkla kırmızı bir devden beyaz bir cüceye dönüşmek üzere küçüleceğini ve ardından bir gezegenimsi bulutsu olarak sona ereceğini ortaya çıkardı.

Güneş’in Yok Oluşunun Nasıl Olacağını Görmek için Benzer Modellere Bakıldı

İngiltere’nin Manchester Üniversitesi’nden çalışmanın bir yazarı olan astrofizikçi Albert Zijlstra şunları söyledi:

“Bir yıldız öldüğünde, gaz ve tozdan oluşan kabuğumsu çevresini uzaya fırlatır. Bu kabuk yıldızın kalan yakıtından sıkıntı çeken çekirdeğini açığa çıkarır ve sonunda söner. Ancak bu noktada sıcak çekirdek yaklaşık 10.000 yıl boyunca parlak bir şekilde parlar. Uzun gibi gözükse de astronomik ölçeklerde kısa bir süre. İşte bu da gezegenimsi bulutsuyu görünür kılar. Bazıları o kadar parlaktır ki milyonlarca ışık yılı uzaklıktan görülebilirler.”

Araştırma ekibi farklı yıldız kütlelerinin yaşam döngülerini tahmin etmek ve farklı yıldız kütleleri ile ilişkilendirilen gezegenimsi nebula parlaklığını hesaplamak için veri modelleri oluşturdu. Gezegenimsi bulutsular gözlemlenebilir evren boyunca oldukça yaygın ve ünlü örnekler arasında Helis bulutsusu, Kedi Gözü bulutsusu, Halka bulutsusu ve Kabarcık bulutsusu yer alıyor.

Yaklaşık 30 yıl önce gökbilimciler garip bir şey fark etti: Diğer galaksilerdeki en parlak gezegenimsi bulutsuların hepsinin benzer bir parlaklık seviyesine sahipti. Bu da teorik olarak diğer galaksilerdeki gezegenimsi bulutsuları inceleyerek, astronomların bu galaksilerin ne kadar uzak olduğunu hesaplayabilecekleri anlamına geliyordu. Veriler de mantığın doğru olduğunu gösterdi. Ancak modeller bununla çelişiyordu ve bu da keşif yapıldığından beri bilim insanlarının canını sıkıyordu.

Yıldızların Ölümü İzlenebilir Hâle Geldi

Zijlstra şunları söylüyor:

“Yaşlı düşük kütleli yıldızlar genç ve daha büyük kütleli yıldızlara kıyasla çok daha sönük gezegenimsi bulutsular oluşturmalıdır. Bu son 25 yıldır bir çelişki kaynağı hâline geldi.

“Veriler Güneş gibi düşük kütleli yıldızlardan parlak gezegenimsi bulutsular elde edebileceğinizi söylüyordu, modeller ise bunun mümkün olmadığını ve Güneş’in kütlesinin yaklaşık iki katından daha az olan herhangi bir şeyin görülemeyecek kadar soluk bir gezegenimsi bulutsu vereceğini söylüyordu.”

Ekibin modelleri bu sorunu Güneş’in görünür bir nebula üretebilecek bir yıldız için kütlenin alt sınırı olduğunu göstererek çözdü.

Albert Zijlstra, “Bu güzel bir sonuç,” diyor ve devam ediyor:

“Artık uzak galaksilerde birkaç milyar yıl yaşındaki yıldızların varlığını ölçmenin bir yolunu bulduk, ki bu oldukça zor bir aralıktır. Hatta Güneş’in öldüğünde ne yapacağını bile öğrendik!”

Güneş’in ölümüyle ilgili düşüncelerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, benzer içerikler için bizi Google News’ten takip edebilirsiniz.

Kaynak: Science Alert