Kara Deliklerin Yok Ettikleri Yıldızları Yıllar Sonra ‘Kusarak’ Dışarı Attıkları Ortaya Çıktı

Kara delikler, yıldızları yok ettikten yıllar sonra bu yıldızları adeta “geri püskürtüyor.” Gökbilimciler, bu kozmik olayın kökenini hâlâ aydınlatabilmiş değil.

Bu gizemli olayın sırrını çözmek için uzun yıllar boyunca kara delikleri inceleyen araştırmacılar, devasa gök cisimlerinin yıldızları yuttuktan sonra bu tür bir “kusma” olayını yaşadığını ve yüzde 50’ye kadarının bu fenomeni deneyimlediğini tespit etti. Bu olaylara “Gelgit Kesintisi Olayları” (Tidal Disruption Events / TDE) deniyor. Bu olaylar, yıldızların kara deliklere çok yaklaşmasının bir sonucu olarak ortaya çıkıyor. Bu kozmik canavarlar, yıldızları sıkıştırarak ve gererek onları neredeyse spagettiye dönüştürüyorlar. TDE’ye karışan talihsiz yıldızlar, sadece birkaç saat içinde güçlü elektromanyetik radyasyon flaşı ile parçalanıyor veya “çözülüyor.”

Yok edilen yıldızın bazı parçaları kara delikten uzaklaşırken geriye kalanlar ise ince bir frizbiye benzeyen bir yığılma diski oluşturuyor ve bu malzeme kara deliği yavaşça besliyor. Ancak astronomlar şimdiye kadar bu olayı sadece birkaç ay boyunca izleyebiliyorlardı.

Yapılan yeni bir çalışma araştırmacıların TDE’leri yüzlerce gün boyunca izlemesine olanak tanıdı ve vakaların yarısında yıldız maddesinin tekrar “kusulduğunu” gösterdi.

Kara Deliklerin Yıldızları Neden “Kustuğu” Hâlâ Bir Sır

Harvard ve Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde araştırma görevlisi olan çalışmanın başyazarı Yvette Cendes, “Yıllar sonra bakıldığında bu kara deliklerin erken dönemlerde radyo emisyonuna sahip olmadığını göreceksiniz. Ancak birdenbire radyo dalgalarında ‘açıldıklarını’ göreceksiniz,” dedi. Bu durumu “bir çeşit geğirme” olarak tanımlayan Cendes, bu malzemenin beklenenden çok daha sonra yığılma diskinin dışına çıktığını ifade etti.

Bu geri püskürme olayı izlenen 24 kara delikten 10’unda gözlemlendi. Ayrıca geri püskürtmenin yıldızın yok edilmesinin üzerinden 2 ila 6 yıl sonra gerçekleştiği belirtildi. Gözlemler, henüz hakem incelemesinden geçmemiş olan arXiv adlı ön yazı veritabanında paylaşıldı.

Cendes ve ekibi, kara deliklerin yıllar sonra neden “açıldığını” tam olarak bilmediklerini belirtiyor. Fakat bu akışın kozmik nesnelerin içinden gelmediğini net bir şekilde ifade ediyorlar. Bilinenin aksine, bu malzemenin yığılma diskinin içinden mi yoksa daha yakın bir yerde mi depolandığını tam olarak anlamadıklarını ifade ediyorlar.

“Bilgisayar Modelleri Güncellenmeli”

Gizemin bir kısmı Gelgit Kesintisi Olayları’nı simüle eden bilgisayar modellerinden kaynaklanıyor. Bu modeller genellikle yıldızın yok olmasından sadece birkaç hafta sonra sona eriyor. Yeni araştırma ise bu kara deliklerin en beklenmedik davranışlarını yakalamak için modellerin güncellenmesi gerektiğini öneriyor.

Örneğin her iki vakada kara deliklerin yaydığı radyo dalgaları yükseldi, azaldı ve sonra tekrar yükseldi. Cendes ekip olarak TDE’ye neden olanları izlemeye devam edeceklerini belirtti. Kısacası bu gizemli olay hâlâ çözülmeyi bekliyor.

Yeni araştırma konusundaki yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, ayrıca tüm içeriklerimizden anında haberdar olmak için bizi Google News’ten takip edebilirsiniz.

Kaynak: Live Science