Devrim Beyaz
İSKİ kazıları sırasında İstanbul’un Fatih ilçesinde 1.500 yıllık Bizans kalıntıları keşfedildi. Tarihi Yarımada, hâlâ keşfedilmeyi bekleyen sayısız gizemi barındırıyor.
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi tarafından Fatih Unkapanı’ndaki Ragıp Gümüşpala Caddesi’nde kazı çalışmaları devam ediyor. Her gün yüzlerce taşıtın üzerinden geçtiği yolda, 5. yüzyıla tarihlenen Bizans kalıntıları ortaya çıkartıldı. Üstelik kalıntılar, pek derinde de bulunmuyordu. Kazı için yalnızca 1 metre 20 santim aşağı inilmesi yeterli olundu.
Keşfedilen kalıntılara dair araştırmaları sürdüren İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Rahmi Asal, durumun bir sürpriz olduğunun altını çizdi ve şu açıklamayı yaptı:
“Tarihi Yarımada Avrupa 2. bölge 4. kısım müteferrik atık su ve yağmursuyu kanalı ve dere ıslahı çalışmaları kapsamında Unkapanı bölgesinde kalıntılara rastlandı. Bu durum bize de bir yandan sürpriz oldu. Bir yandan da olmadı. Öncelikle bu kalıntılar nedir diye biz de bir inceledik. Yapının görüntüsü itibariyle muhtemelen Bizans dönemine ait Haliç Surları olduğuna kanaat getirdik. Yüzde 90 kanaatimiz bu yönde.”
İSKİ Kazıları, Bizans Dönemine Ait 1.500 Yıllık Duvarların Keşfinde Rol Oynadı
Asal, kazıların temeline ve yapıların detayına dair şunları kaydetti:
“Yaklaşık 6 metre yüksekliğinde ve 2 metre kalınlığında bir duvar ile karşı karşıyayız. Kalıntı, aslında sandık duvar tipinde. Alt tarafta Horosan harçlı yığma taş dolgu ile bir temel oluşturulmuş. Onun üzerinde ise bir kesme taşla apartman dediğimiz bir hat oluşturulmuş. En son kısımda ise almaşık duvar tekniği kullanılmış.”
Asal bununla birlikte ortaya çıkartılan duvarın karakteristik bir Bizans mimari tarzı taşıdığını vurguladı:
“Kalıntı muhtemelen Milattan Sonra 5’inci yüzyılda inşa edildi. Duvarı yaklaşık 1500 yıllık olarak düşünebiliriz. İncelemeler yaparken duvarın çok iyi korunduğunu fark ettik.”
İSKİ’nin Zeytinburnu’ndan Unkapanı’na doğru giden atık su projesi, arkeoloji çalışmaları için de bir fırsat oldu. Asal bu konuda şu şekilde konuştu:
“Aslında İSKİ’nin Zeytinburnu’ndan Unkapanı’na doğru gelen bir atık su projesi söz konusu. Biz de İstanbul Arkeoloji Müzeleri olarak bu projeyi takip ederek geldik. Bu noktaya kadar çok önemli bulgulara rastlamadık. Ama buraya geldiğimizde, Aksaray’ın ve bu bölgenin bütün yağmur suyunu toplayarak Haliç’e deşarj edilecek noktada tam da bu kalıntı ile karşılaştık. Bu durum İSKİ için biraz kötü oldu. Çünkü İSKİ’nin çalışmalar durdu. Ancak bizim için bu duvar çok güzel bir kalıntı oldu.”
İSKİ ile Çalışmalar Devam Edecek
İSKİ ile beraber çalışmaların süreceğini belirten Asal, sözlerini şu şekilde noktaladı:
“Kalıntı için en son yaptığımız kurul toplantısında gereken bütün rölöve ve restorasyon çalışmalarının yapılması için karar aldık. Aynı zamanda kurulda bu bölge dışındaki yerlerde İSKİ’nin çalışmalarına devam etmesine karar verdik. Bu kalıntı için rölöve ve belgelendirme çalışmalarının tamamlanması lazım. Biz de bu çalışmayı İSKİ ile birlikte tamamlayacağız ve bölge koruma kuruluna götüreceğiz. Bölge koruma kurulu burada bulunan hattın gidişatı, duvarla ilişkisi değerlendirilip esas karar o zaman verilecek.”
İstanbul’un yüzlerce yıl sonra hâlâ sayısız tarihi gizemi saklıyor oluşuna dair sizin görüşleriniz neler? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşabilirsiniz.
Kaynak: DHA
Üniversitede İstanbul Tarihini ders olarak almış birisi olarak İstanbul’un içine düştüğü durum bende büyük bir yaradır. Tabii İstanbul derken tarihi İstanbul yani tarihi yarımadayı kastediyorum. Tarihi yarımadanın her yeri böyle. Nereyi kazarsanız tarihi buluntu çıkacak. Sultanahmette bir halıcının bodrum katında eski roma sarayının kalıntıları var, mozaikler.
En mantıklısı ve bence olması gereken tarihi yarımadayı trafiğe kapatıp yayalaştırmak ve mümkün olduğu kadar yeni yapılardan kurtarmak ve kapsamlı bir kazı çalışması ve restorasyonla açık hava müzesine çevirmek.
Avrupa şehirlerinde bu şekilde genelde.
Bu şehrin kurucusunun Roma İmparatoru Konstantin olduğuna dair hiç bir doku, ruh yok. Dolmabahçe Sarayı, Ortaköy Camii gibi 2-3 modern eser dışında Osmanlı’yı yansıtan bir atmosfer de kalmadı.
En azından Sultanahmet meydanında kazı yapılarak hipodrom ortaya çıkarılabilir ve restore edilebilir.
Burası Konstantin’den başlayarak 1000 seneden fazla Roma’nın en önemli şehri olmuş, sonrasında da Osmanlı’nın başkenti ama şimdi baktığımızda ne Osmanlı’nın ruhunu hissedebiliyoruz ne de Roma’nın.