M. Yusuf Kaba
İlk tıbbi ampütasyon işleminin ne zaman gerçekleştirildiği öğrenildi. Borneo’da yapılan keşif, en erken tıbbi ampütasyonun tarihini bilinenden on binlerce yıl geriye götürüyor.
Yeni bir araştırmaya göre insanlar düşünülenden çok daha öncesine dayanan bir tarihten bu yana ampütasyon tedavisinden yararlanıyor. Bilim insanları, sağlık sorunu sebebiyle sol bacağının bir kısmının kesildiğini düşündükleri 31 bin yıllık bir iskelet buldu. Dikkat çekici bir biçimde genç adam iyileşmiş ve olayın üzerine yaşamaya devam etmişti. Bu durum, genç adamın kabilesinin yaşadıkları dönem için oldukça şaşırtıcı bir tıbbi bilgi düzeyine erişmiş olabileceğine işaret ediyor.
Bu keşif, Endonezyalı ve Avustralyalı arkeologlar tarafından 2020 yılında gerçekleştirildi. Arkeologlar iskeleti Endonezya’nın Borneo adasındaki Doğu Kalimantan eyaletindeki Liang Tebo kireçtaşı mağarası civarındaki dağlık bölgelerden birinde buldular.
İskeletin sol bacağın alt bölümündeki üçte birlik kısmı eksikti. Araştırmacılar; bacağın ampütasyona neden olan olaydan, uzun zaman önce iyileştiğini gösteren bulgularla karşılaşınca şaşkına uğradı. Genç adamın diş minesi üzerinde uygulanan testler, kişinin yaklaşık 31.000 yıl önce yaşadığını gösteriyor.
İlk Ampütasyon İşleminin Ortaya Çıkmasıyla Bilinen Tıp Tarihi Değişti
Bilim insanları, bacağın bir kaza veya hayvan saldırısı sonucu hasar görmesi olasılıklarını böyle bir durumda ezilmiş kemikler gibi kolayca ayırt edilebilir bulgular olacağı için eledi. Ayrıca araştırmacılar adamın bacağının bir ceza olarak kesilmediğini çünkü iyi bir tedavi gördüğünü ve gömülürken saygıda kusur edilmediğini savunuyor. Tahminlerine göre bu işlem ya kişinin hayatını kurtarmak ya da daha iyi hâle getirmek için gerçekleştirilmiş olmalı. Eğer yapılan tahminler doğruysa, bu, Borneo’daki keşfin ampütasyon tedavisinin bilinen en eski örneği olduğu anlamına geliyor. Bir önceki bilinen en eski ampütasyon tedavisi; yaklaşık 7.000 yıl önce Fransa’da, Taş Devri’nde yaşayan ve sol ön kolunu dirseğinin hemen üstünden ampüte olan yaşlı bir erkek çiftçiye ait bir vakaydı.
Bulgular bu hafta Nature’da yayınlandı. Yazarlar; keşfin, adamın yaşadığı avcı-toplayıcı topluluk hakkında birçok bilgiye erişmemizi sağladığını söylüyor. Muhtemelen ampütasyon adamın çocukluğu sırasında gerçekleşti ve kendisi bu işlemden kaynaklanabilecek yüksek miktarda kan kaybı gibi komplikasyonlarla karşılaşmadı. Yani uzuv dikkatlice kesilmişti. Günümüz ameliyatlarında enfeksiyon önleyici ilaçlar kullanıldığı göz önünde bulundurulduğunda, bu topluluğun Borneo’un zengin tropik bitki örtüsü içinde enfeksiyon önleyici etkiye sahip bitkileri ayırt edip kullanmış olması olasılığı artıyor. Son olarak, bölgenin seyahati zorlaştıran arazi şartları ve genç adamın bu olayın ardından 6 ile 9 yıl arası bir süre daha hayatta kaldığı düşünüldüğünde, halkının onu önemsediği ve özel ihtiyaçlarını karşılamaya çalıştığı söylenebilir çünkü tüm bunlar insanların düzenli olarak yerleşim birimleri inşa etmelerinden kabaca/yaklaşık 20.000 yıl önce yaşandı.
Avustralya’da Griffith Üniversitesi’nde arkeolog olan ve çalışmada elde edilen bulguları aktaran Tim Maloney şunları söyledi:
“Bu; genç adamın ve topluluğunun, bir çocuğun bacağının bir kısmını başarılı bir şekilde ampüte edebilmek ve sadece bu işlemden sağ çıkmasını sağlamakla kalmayıp, bu ortamda oldukça başarılı bir yaşam sürmesini de sağlamak için gelişmiş tıbbi anlayışlar ürettiği önemli bir vaka.”
Ekip bir sonraki aşamada bu işlemin sadece bu topluluk ve yaşadıkları bölgeye özgü sıra dışı bir örnek mi yoksa daha geniş insan kitleleri tarafından bilinen bir tıbbi tedavi yöntemi mi olduğunu araştırmayı planlıyor.
Ampütasyon tarihi hakkındaki yeni araştırmaya dair sizler neler düşünüyorsunuz? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da bizlerle paylaşabilirsiniz.
Kaynak: Gizmodo
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.