Mehmet Çakıcı
Proto-gezegen henüz oluşum aşamasındaki gezegenlere verilen ad. Gelişimini tamamlamış gezegenlerden çok daha küçük, en fazla 900 kilometrelik yarıçaplara sahip bu özel gök cisimlerinden birisi, 4.5 milyar yıl önce Dünya ile çarpışıp, Ay’ın oluşumuna sebep olmuştu. Yeni çıkan bir teoriye göre de, Theia isimli proto-gezegenin parçaları hâlâ Dünya’nın yüzeyinin altında varlığını sürdürüyor.
Theia’nın kalıntıları gerçekten gezegenimizin yüzeyinin altına yerleştiyse, sismik taramaların gösterdiği devasa kabul altı dağlarının nereden geldiği de açıklanıyor. Termo-kimyasal yığınlar olarak adlandırılan bu dağlar, Dünya’nın çekirdeğindeki magma kütleleriyle katı dış kabuğunun birleştiği noktada varlıklarını sürdürüyor. Magmanın yüzeye en çok yaklaştığı noktadaki yüksekliği de Everest dağının 100 katından daha fazla.
Theia çarpışma sonrasında parçalanıp Ay’ı oluşturdu ve gezegenimizin yüzeyini bir lav okyanusu hâline getirdi. Bilim insanlarını yakın zamana kadar bu yer altı dağlarının magma okyanusu soğuyup kristalleşirken oluştuğuna inanıyordu. Geçen hafta Arizona Üniversitesi’nde doktora eğitimi alan Qian Yuan’ın sunduğu teoriyle, bu düşünce değişti.
Theia Parçaları Dünyanın Kabuğuna Yerleşmiş
Yuan’a göre çarpışmadan sonra Theia’nın kabuğundan kopan yoğun parçalar Dünya’nın yüzeyinin altına girdi ve şu an yer altı dağları olarak andığımız termo-kimyasal yığınları oluşturdu. Yuan, henüz gelişimini tamamlayamamış Theia’nın parçalarının gezegenimizle tamamen kaynaşamadığını bu yüzden de kabuğun dibine, sıvı çekirdeğe yakın bir noktaya çöktüğünü düşünüyor.
Yuan’ın teorisi pek çok farklı kaynaktan destek de buldu. 2019’da, Apollo görevlerinde getirilen Ay taşları incelenmiş ve Ay’ın hafif hidrojen oranının Dünya’dan fazla olduğu ortaya çıkmıştı. Böylece Ay’ın Dünya’dan %2 ila %3.5 arasında daha yoğun bir yüzeye sahip olduğu anlaşılmıştı. Bu oran hem henüz soğumamış proto-gezegen Theia’nın yoğunluk oranına hem de Dünya’nın yüzeyi altında kalan ve kaynaşmayan parçalara uyuyor.
Yuan, çarpışma sonrası parçalanan Theia’nın hafif hidrojen yüklü parçalarının savrulup Ay’ı oluşturduğunu, yüksek demir oranına sahip parçalarının da gezegenimizin içine hapsolduğunu düşünüyor. Yuan’ın fikirleri üzerine çalışma yapan bilim insanları teoride herhangi bir hata olmadığında hemfikir.
Sizler de bu konu hakkındaki yorum ve düşüncelerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilirsiniz.
Kaynak: Space
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.