Bilim İnsanları ‘Hiç Var Olmaması Gereken’ Yeni Bir Gezegen Keşfetti

Yeni gezegen keşiflerinin ardı arkası kesilmiyor. Bilim insanları şimdi de, kısa süre önce var olmaması gereken galaksi keşfi gibi bugüne kadar olabileceği düşünülmeyen bir gezegen sistemi buldu.

Gökbilimciler, Güneş Sistemi’ndeki Jüpiter gezegenine benzeyen, büyük ve gaz devi bir gezegen keşfettiler. Ancak bu gezegenin bir farkı var. O da kendi boyutunun yalnızca dört katı büyüklüğündeki küçük bir yıldızın etrafında dönüyor olması. Nispeten küçük bir yıldızın yörüngesinde dönen devasa bir gezegenin bugüne kadar olabileceği düşünülmüyordu. Bu da gaz devi gezegenlerin nasıl oluştuğuna dair teorilerin baştan yazılmasına neden olabilir.

The Astronomical Journal’da yayımlanan araştırmayla ortaya çıkan yeni ötegezegen, TOI 5205 olarak adlandırılan ve güneşten çok daha soğuk ve küçük olan kırmızı bir cüce yıldızın yörüngesinde dönüyor. Samanyolu’ndaki en yaygın yıldız türü olan bu kırmızı cüce yıldızların küçük boyutları ve nispeten soğuk sıcaklıkları, onları güneşten daha kırmızı yapıyor.

Bu tür yıldızlar, ortalama olarak çevrelerinde diğer yıldız türlerine göre daha fazla gezegene ev sahipliği yapar. Ancak bilim insanları şimdiye dek bu kadar küçük bir yıldızın etrafında böylesine büyük ve gazdan oluşan gezegenlerin dönebileceğine ihtimal vermiyordu. Şimdi ise TOI 5205b  olarak adlandırılan bu yasaklı gezegeni, NASA’nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (TESS) teleskobunu kullanarak keşfetmeleri ise bu ihtimali sorgulamalarına neden oldu. Gezegen, çeşitli yer tabanlı teleskoplar ve aletler kullanan ekip tarafından doğrulandı ve karakterize edildi.

Var Olmaması Gereken Gezegen Bilim İnsanlarının Şimdiye Dek Bildiklerinin Yeniden Sorgulamalarına Neden Oldu

Araştırmayı yapan ekibin lideri ve Carnegie Science astronomu Shubham Kanodia yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Ev sahibi yıldız TOI-5205, Jüpiter’in yaklaşık dört katı büyüklüğünde. Fakat bir şekilde Jüpiter boyutunda bir gezegen oluşturmayı başardı, ki bu oldukça şaşırtıcı!”

Daha önce kırmızı cüce yıldızlarının etrafında gaz devleri keşfedilmiş olsa da, bunların hiçbiri bu kadar düşük kütleli ve daha genç değildi.

Gezegenler, genç yıldızları çevreleyen “protogezegen diskleri” adı verilen ve dönüş haline olan gaz ve toz disklerinde yaratılır. Bu malzeme, merkezi yıldızını doğurmak için çöken aynı maddenin kalıntılarıdır. Yoğun yamalar kendi yerçekimi altında çöktüğünde gezegen çekirdekleri doğar ve daha sonra daha fazla malzeme toplarlar.

Mevcut gezegen oluşum modelleri, bir gaz devini doğurmak için Dünya’nın kütlesinin 10 katına eşdeğer malzeme gerektiğini öne sürüyor. Bu, önce kayalık bir çekirdek oluşturur ve bu çekirdek, dev bir gezegeni büyütmek için diski oluşturmak üzere gaz biriktirmeye devam eder. Ancak bu süreç hızlı bir şekilde gerçekleşmelidir.

“Başlangıçta diskte ilk çekirdeği meydana getirmek için yeterli kayalık malzeme yoksa, o zaman gaz devi gezegen meydana gelemez. Ve sonunda eğer disk muazzam çekirdek oluşmadan önce buharlaşırsa, o zaman da gaz devi gezegen meydana gelemez. Yine de TOI-5205b bu bariyerlere rağmen oluştu. Gezegen oluşumuna ilişkin mevcut nominal anlayışımıza göre TOI-5205b var olmamalı; o ‘yasaklı’ bir gezegen.”

Var Olmaması Gereken Gezegen Üzerinde Yeni Gözlemler Yapılacak

Bu sistemdeki dengesizliği, gökbilimcilerin beklediği gezegen sistemleri ile karşılaştırmak için, güneşimizi bir greyfurt büyüklüğüne sıkıştırılmış olarak düşünün. Bu boyut küçültmesi, Güneş Sistemi’mizdeki en büyük gaz devi olan Jüpiter’in bir bahçe bezelyesi büyüklüğünde olacağı anlamına gelir.

TOI-5205 sistemi daha çok bir limonun etrafında dönen bir bezelye gibidir.

İşte buradaki boyut farkı o kadar büyük ki, teleskop ile gezegenin yıldızının önünden geçerken neden olduğu ışık düşüşü hesaplandığında, bu ışık kaybı yıldızın toplam ışık çıkışının %7’sine denk geliyor. Jüpiter büyüklüğündeki gezegenin neden olduğu bu kararma, bir gezegenin geçişine bağlı olarak bilinen en büyük ışık kaybı anlamına geliyor.

Bu aşırı ışık kaybı veya teknik olarak “büyük geçiş derinliği”, James Webb Uzay Teleskobu ile takip eden araştırmalar için sistem ideal hale getirebilir.

JWST ile yapılan gözlemler, TOI-5205 b’nin atmosferinin bileşimini belirlemeye yardımcı olabilir ve bu “var olmaması gereken” gezegenin doğuş süreci hakkında bilgi sahibi olmamıza yardımcı olabilir.

Yeni var olmaması gereken gezen keşfi hakkındaki yorumlarınızı sizler de Kayıp Rıhtım Forum üzerinden bizlerle paylaşabilir, ayrıca tüm içeriklerimizden anında haberdar olmak adına bizi Google Haberler üzerinden takip edebilirsiniz.

Kaynak: Space.com