Ethem Yekta Ulaş
Hubble ve James Webb Uzay Teleskopları tarafından elde edilen veriler, evrenin erken döneminde ışığın nasıl ortaya çıktığına dair gizemi çözüyor. Teleskopik veriler, bu göksel gösterinin kilit oyuncusunun, bir zamanlar galaksilerarası uzayı kaplayan karanlık hidrojen bulutlarını dağıtan cüce galaksiler olduğunu ortaya koyuyor.
Paris Astrofizik Enstitüsü’nden astrofizikçi Iryna Chemerynska liderliğindeki gökbilimciler, ultra sönük galaksilerin evrenin erken dönem evriminde hayati bir rol oynadığını savunuyor. Bu galaksiler, küçük boyutlarına rağmen kozmik yeniden iyonlaşma sırasında nötr hidrojeni iyonize plazmaya dönüştürmek için kritik öneme sahip iyonlaştırıcı fotonlar yaydılar. Bu keşif, düşük kütleli galaksilerin evren tarihinin dokusunu şekillendirmedeki rolünü anlamanın önemini vurguluyor.
Büyük Patlama’dan sonraki ilk dakikalarda kozmos, onu ışıksız hâle getiren yoğun bir iyonize plazma sisi ile kaplıydı. Ancak evren yaklaşık 300.000 yıl boyunca kademeli olarak soğudukça, protonlar ve elektronlar nötr hidrojen ve helyum gazı oluşturmak için birleşti. İlk yıldızların doğumu, elektronları çekirdeklerinden koparacak kadar güçlü radyasyon yayarak gazı yeniden iyonize etti. Büyük Patlama’dan yaklaşık bir milyar yıl sonra, kozmik şafağın sona ermesiyle evren tamamen yeniden iyonize edildi ve ışıklar yandı.
Evrenin İlk Işıklarının Kaynağı: Cüce Galaksiler
Ancak bu zafer dolu aydınlanmaya rağmen, kozmik şafağın geniş zaman ve uzay alanlarındaki bulanıklığı ve loşluğu bazı konuların anlaşılmasını engelledi. Önceki varsayımlar, kozmik yeniden iyonlaşmaya en çok katkıda bulunanların, yoğun yıldız oluşumuna sahip büyük galaksiler veya devasa kara delikler gibi güçlü kaynaklar olduğunu öne sürüyordu.
James Webb Uzay Teleskobu bu önyargıları yıkan beklenmedik bilgiler sağladı. Astrofizikçi Hakim Atek liderliğindeki bir ekip, Hubble gözlemleriyle desteklenen Abell 2744 galaksi kümesi üzerinde yoğunlaşan JWST verilerini inceledi. Abell 2744’ün kütleçekimsel merceklenme etkisi, araştırmacıların evrenin erken dönemlerine yakın cüce galaksileri eşi benzeri görülmemiş ayrıntılarla gözlemlemelerine olanak tanıdı.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: Araştırmacılar Evrenin Başlangıcını Bulmak Amacıyla Bir Milyondan Fazla Galaksiyi İnceledi
Beklentilerin aksine ekip yeniden iyonlaşmada yıldızsal devlerin değil, cüce galaksilerin ön planda olduğunu keşfetti. Nature dergisinde yayımlanan makaleye göre araştırmacılarcüce galaksilerin büyük galaksilerden 100’e 1 oranında daha fazla olduğunu ve toplu olarak beklenenden dört kat daha fazla iyonlaştırıcı radyasyon yaydığını buldular. Atek şunları söyledi:
“Küçük boyutlarına rağmen bu düşük kütleli galaksiler enerjik radyasyonun üretken üreticileridir ve bu dönemdeki bollukları o kadar önemlidir ki kolektif etkileri evrenin tüm durumunu dönüştürebilir.”
“Daha Fazla Araştırmaya İhtiyaç Var”
Bu bulgular yeniden iyonlaşmayı yönlendiren güç için ikna edici kanıtlar sunarken, araştırmacılar daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu kabul ediyor. Çalışmanın sınırlı bir gökyüzü bölgesine odaklanması, bulguların kozmik şafağın popülasyonunun daha geniş bir yelpazesinde doğrulanmasını gerekli kılıyor.
Avustralya’daki Swinburne Teknoloji Üniversitesi’nden astrofizikçi Themiya Nanayakkara, “JWST ile bilinmeyen bir bölgeye girdik,” diyor. Gözlemler, yeniden iyonlaşma hakkındaki uzun süredir devam eden soruları cevaplamanın yanı sıra daha ilgi çekici sorulara da kapı açarak insanlığı kozmik kökenlerimizin evrimsel tarihini çözme yolunda ilerletiyor.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: Evren Nasıl Oluştu? Yeni Galaktik Çelişkiler Kozmolojik Teorilere Meydan Okuyor
Yeni çalışmayla ilgili yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizi Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: Science Alert
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.