Ethem Yekta Ulaş
Güneş Sistemi’nin Kuiper Kuşağı’nda yer alan Eris ve Makemake cüce gezegenleri, donmuş dış kabuklarının altında sıcak okyanuslar barındırıyor olabilir. James Webb Uzay Teleskobu tarafından toplanan veriler, bu uzak dünyaların kayalık çekirdeklerinde ılık, hatta sıcak jeokimyasal faaliyetlerin izlerini gösteriyor.
Daha önce buzlu kartoplardan biraz daha fazlası olarak değerlendirilen Eris ve Makemake, Güneş Sistemi’nin önyargıları yıkan yeni üyeleri olarak karşımıza çıkıyor. Daha büyük ve daha görünür olan Plüton’un aksine bu cüce gezegenler Güneş Sistemi’nin dış kenarlarında bulunmakta. Bu da onları anlaşılması ve incelenmesi zor hâle getiriyor. Bununla birlikte teknolojideki son gelişmeler, bilim insanlarının bu uzak dünyaların gizemlerini araştırmalarını sağladı.
Eris ve Makemake’in yüzeylerinde donmuş halde bulunan metan, iç ısınma ile tutarlı izotop oranları gösteriyor. Bu da donmuş kabuklarının altında okyanuslar olabileceğine işaret ediyor. Teksas’taki Güneybatı Araştırma Enstitüsü’nden gezegen jeokimyacısı Christopher Glein, bulguların şaşırtıcı niteliğini şu şekilde özetliyor:
“Soğuk yerlerde sıcak zamanların bazı ilginç işaretlerini görüyoruz. Bu projeye büyük Kuiper Kuşağı nesnelerinin soğuk yüzeyleri metan gibi uçucu maddeleri muhafaza edebildiğinden, ilkel güneş bulutsusundan miras kalan malzemelerle dolu eski yüzeylere sahip olması gerektiğini düşünerek başladım. Fakat James Webb Uzay Teleskobu bize bir sürpriz yaptı! Eris ve Makemake’in içinden metan üreten termal süreçlere işaret eden kanıtlar bulduk.”
Güneş Sistemi’ndeki Cüce Gezegenler Dünya Dışı Yaşam Anahtarını Barındırıyor Olabilir
Plüton’dan daha küçük boyutlarına rağmen Eris ve Makemake, benzersiz özellikleriyle gökbilimcilerin ilgisini çekiyor. Her iki cüce gezegen de Kuiper Kuşağı’nda yörüngede dönüyor ve Güneş’ten oldukça uzakta yer alıyor. Eris ortalama 68 astronomik birim, Makemake ise 45,8 astronomik birimlik bir uzaklıkta yer alıyor. Bu durum cüce gezegenlerin yüzeylerinin 4,5 milyar yıl önce oluşumlarından bu yana değişmeden kaldığına inanılmasına yol açmıştı.
Ancak James Webb Uzay Teleskobu ile yapılan spektroskopik gözlemler, Eris ve Makemake’in yüzeylerindeki metan izotop oranlarının beklenenden daha genç olduğunu ortaya koydu. Bu da metanın derin iç kısımlardan geldiğine ve cüce gezegenlerin jeokimyasal açıdan aktif olduğuna işaret ediyor.
Cüce Gezegenlerle İlgili Çalışmalara Ağırlık Verilecek
Eris ve Makemake’de sıcak okyanusların varlığı, Güneş Sistemi’nin dış kenarlarının daha önce düşünülenden daha dinamik ve potansiyel olarak yaşanabilir ortamlar barındırabileceğini gösteriyor. Bu durum Satürn’ün uydusu Enceladus ve Jüpiter’in uydusu Europa’daki yüzey altı okyanuslarla ilgili önceki spekülasyonlarla paralellik gösteriyor.
İlginizi Çekebilir: Güneş Sistemi’ndeki En Tuhaf 10 Uydu
Bu uzak dünyaların kayalık çekirdeklerindeki ılık ve hatta sıcak jeotermal faaliyetler, kriyovolkanik patlamalar gibi jeolojik olaylara da yol açabilir. Bu da buzlu gök cisimlerinin yüzeylerine metan taşınmasına ve belki de yaşamın temel bileşenlerinin oluşmasına katkıda bulunabilir.
Icarus dergisinde yayımlanan iki makalede belgelenen bulgular, Kuiper Kuşağı’nın ve onun gizemli okyanus barındıran cüce gezegenlerinin daha fazla araştırılmasını teşvik ediyor.
Güneş Sistemi’nin uzak bölgelerinde yer alan cüce gezegenlerde yaşamın var olması mümkün mü? Bu okyanuslar, Dünya’da olduğu gibi bilinmeyen yaşam formlarına ev sahipliği yapıyor olabilir mi? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizi Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: Science Alert
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.