Konya’da Türk Tarihini Şekillendirecek Keşif: Anadolu’da Türk Adı Geçen En Eski Yazıt Bulundu

Konya kentinde bulunan yazıt, Türklerin Anadolu’daki varlığını bilinenden daha eskiye taşıyabilir. Savatra Antik Kenti’nde, üzerinde Türk adı geçen bir yazıt keşfedildi.

Ağustos ayında Moğolistan’ın Ötüken bölgesinde yer alan Hangai Jote’de, II. Doğu Göktürk Kağanlığı’nın kurucusu İlteriş Kutluk Kağan’ın anıt kompleksi keşfedilmişti. Türk adının geçtiği en eski yazıt olarak tarihe geçen yapıt hakkında çalışmalar devam ederken bir başka haber de Konya’dan geldi.

Konya’nın Karatay ilçesi Yağlıbayat Mahallesi’nde bulunan Savatra Antik Kenti’ndeki kazı çalışmalarında ses getiren bir gelişme yaşandı. Selçuk Üniversitesi’nin yürüttüğü ve Doç. Dr. İlker Işık’ın başkanlık ettiği kazıda, Anadolu’da ilk kez Türk ibaresinin yer aldığı bir yazıt gün yüzüne çıkartıldı.

Yazıtın üzerinde Grekçe Türkopol (Türkoğlu) kelimesinin yer aldığı belirtildi.

Konya Savatra Antik Kenti’nde Bulunan Yazıt Anadolu’da Türk Adı Geçen İlk Yapı

Kazı başkanı Doç. Dr. Işık, yazıtın milattan sonra 10. ya da 11. yüzyıla tarihlendiğini kaydetti.

“Yazıt, Savatra Antik Kenti’ne ait bir kaleden getirilmiş. Bu kale, Bizans dönemine kadar kullanılagelmiş. Mimari parçasına baktığımız zaman Bizans dönemi templon payesi. Dini yapılar içesinde bulanan bir mimari unsur bu. Dönemsel açıdan baktığımızda milattan sonra 10’uncu 11’inci yüzyıllara denk geldiğini düşünüyoruz. Hem de içerik olarak baktığımız zaman İslam öncesi Türklere ait olan bir yazı olarak da karşımıza çıkıyor. İslam öncesi Hristiyanlaşmış olan Türklerin, burada varlığını ortaya koyan bir emare bu. Dönemsel olarak baktığımızda da Bizans dönemi diyebiliriz.”

Doç. Dr. İlker Işık, keşfedilen eserin bugüne dek Anadolu’da bulunan ilk Türk yazıtı olduğunu söyledi. Işık, yazıtın önemini şu sözlerle ifade etti:

“Türkopol yazısının bulunması bizim için çok önemli. Türkopol, Türkçe karşılığı olarak Türkoğlu demek. Anadolu’da bu şekilde bulunan ilk yazıt niteliğinde. Önemi açısından da şöyle söyleyebiliriz; 1071 öncesi İslam sancağının Türkler tarafından buraya getirilmeden önceki evresinde Hristiyanlaşmış Türklerin burada varlığını gösteren bir delil bu. Bizans orduları içerisinde lejyon birlikleri içerisinde yer alan Türk askerlerinin burada varlığını kanıtlayan önemli bir gösterge, bu açıdan hem Türk isminin yer alması, hem de onların bu dönemde burada konuşlandığını, Savatra Antik Kenti ve çevresinde varlığının tespit edilmesi bizim açımızdan çok önemli.”

Savatra Antik Kenti’nin öneminden bahseden Doç. Dr. Işık, sahanın bir garnizon bölgesi olduğunu ifade etti. Kentin stratejik konumuna dair şöyle konuştu:

“Bozdağ Milli Parkı, Altınekin ilçesinden Karatay sınırlarına kadar devam eden kuzey-güney doğrultulu bir saha. Biz burada 6 yıl boyunca bir yüzey araştırması yürüttük. Bu çalışmalar sırasında bizim için en önemli göstergelerden birisi buranın bir askeri garnizon hattının olması. Konya’nın doğu sınırını içeren ve bir tampon vazifesi gören bu bölge hem asayişi sağlamak hem de geçen ticaret kafilelerinin buradaki güvenliğini sağlamak için yer alan birçok yerleşim alanıyla dolu. Bundan dolayı da farklı kültürlerin bir araya geldiği bir yer demek mümkün. Stratejik anlamda önemli yolların yer alması, askeri karargahların bulunması açısından da tabii ki burası önemli bir saha.”

Runik Alfabeyle Yazılmış Dua ve Şifa Metinleri de Bulundu

Yazıtın bulunmasıyla beraber antik kentteki çalışmalarını yoğunlaştırdıklarını belirten Işık, Türkopol yazısı dışında iki adet runik alfabesiyle yazılmış yazı bulduklarını da söyledi.

“Bu yazıların dua metni şeklinde olduğunu düşünüyoruz. Bu konuda Cengiz Saltaoğlu’ndan destek aldık. Onun yapmış olduğu transkripsiyona göre hastalığın iyileştirilmesi konusunda bir şifa metni olduğunu düşünmekteyiz. Bu çalışmaların ilerletilebilmesi için öncelikle epigrafik anlamda çalışmaların geliştirilmesi lazım. Türkoloji anlamında, bu alanda gelişmiş olan bilim insanlarının yer alması bizim için çok önemli. Akademik zemin altında bunların çevirisinin, epigrafik çalışmalarının yapılmış olması, bunların dönemsel anlamda niteliklerinin ve dönemlerinin tespit edilmiş olması açısından Türkoloji uzmanlarının arttırılması bizim açımızdan çok iyi olur.”

Birbiri ardına gelen Türk tarihi haberlerine ve Konya’daki yeni keşfe dair sizin görüşleriniz neler? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşmayı unutmayın.

Kaynak: DHA