12. Yüzyılda Ay’ın Kaybolma Sebebi Bulunmuş Olabilir

Yaklaşık 1.000 yıl önce atmosferde oldukça tuhaf ve insanlar için yüz yıllarca gizemli kalacak bir olay meydana geldi. Sülfür açısından zengin dev bir bulut, stratosferden akıp geçti ve tam anlamıyla dünyamıza düşmeden önce gökyüzünü günler, hatta yıllar boyunca karanlığa mahkum etti.

Bu olayın gerçekleştiği biliniyor zira araştırmacılar buzulların derinliklerinden, bir zamanlar volkanik patlamaların ürettiği ve stratosfere ulaşıp yeniden dünyaya düşen sülfür aerosollerini hapseden örnekleri inceledi. Buzun, içindeki kalıntıları uzunca bir süre tutabildiği biliniyor fakat bu kalıntıların hangi zaman ait olduğunu anlamak biraz zor.

Bilim insanları sülfür parçacıklarının 1104 senesinde “Cehennem Kapısı” şeklinde de anılan İzlanda’daki Hekla isimli dağın patlaması sonucu saçıldığını düşünmüşlerdi. Bu düşünceye kapılmalarının sebebi, oradaki ince buz parçacıklarının son bin yıl içinde en büyük sülfat biriktiren örnekler olduğunun anlaşılmasıydı.

Peki, ya kabul edilen zaman dilimlerinde gerçekleşen olaylarla başka zamanlarda da karşılaşılmışsa? Grönland Buz Çekirdeği Kronolojisi 2005 adlı zaman diliminin ilk bin yılda bilinenden yedi, sonraki bin yıldaysa bilinenden dört yıl daha erken olduğu sonucunu gösteren çalışmalar mevcut. Bu çalışmanın bulguları, Cenevre Üniversitesi’nde paleoklimatolog Sébastien Guillet tarafından yürütülen araştırmada büyük sülfat çıkışının sebebinin Hekla olmayabileceği şeklinde yorumlandı.

“Bu, buz çekirdeklerini inceleyerek ulaştığımız önemli bir keşif. 1108’in sonlarında ve 1109’un başlarında Grönland kayıtlarına göre 1113’e kadar süren sülfat birikimiyle birlikte daha önce görülmemiş iki kutuplu bir volkanik sinyal de var.”

1110’daki Tutulmanın Sebebi Düşünülenden Çok Daha Farklı Olabilir

Ekip, Ay tutulmaları dönemlerinde kayda geçirilen parlaklığın, hem stratosferdeki volkanik aerosolleri tespit etmek hem de büyük patlamaların stratosferik optik derinlikleri ölçmek için kullanılabileceğini söylüyor.

NASA’nın astronomik karşılaştırmalı hesaplamalarına göre, Avrupa’da 1100 ve 1120 yılları arasında toplamda yedi ay tutulması gerçekleşti. Mayıs 1110’daki ay tutulmasına tanık olan birinin yazdıklarında ise şu sözler dikkat çekiyor:

“Mayıs ayının beşinci gecesinde Ay, ışıl ışıl parlıyordu. Ardından yavaşça sönmeye başladı ve tamamen kayboldu. Ne kendisi ne de ışığı görünebiliyordu.”

Bugüne kadar yapılmış çalışmaların hiçbirinde bu olayın sebebinin volkanik patlamalardan ortaya çıkan sülfürün stratosfere ulaşmasıyla alakalı olabileceği düşünülmemişti. Ayrıca ekip, 1108 ve 1110 yılları arasında volkanik patlamalardan kaynaklı Güneş’in kararması gibi başka olaylara ulaşılmadığını da belirtiyor. Bu noktada ortaya şu soru çıkıyor: Eğer Hekla bir ihtimal olmaktan çıktıysa, o dev sülfür bulutuna sebep olan volkan hangisi olabilir?

Bunu bilmenin pek de mümkün olmadığını söyleyen araştırmacılar, en olası ihtimalin Japonya’da bulunan Asama Dağı olabileceğini söylüyor. Asama, 1108’de aylarca süren bir patlama yaşamıştı. Bu olaya tanık olan birinin notlarındaysa ülkede o zamana kadar böyle bir olayla hiç karşılaşmadığı belirtiliyor. Bu tanığın sözlerine ek olarak, ağaç halka analizlerinde de 1109 yılının oldukça soğuk geçtiği sonucuna ulaşıldı.

Bu gizemli olay hakkındaki yeni teoriler size neler düşündürüyor? Bir zamanlar insanlık için belki de kıyametin gelişi olarak yorumlanmış bu afetler, sahiden de sandığımızdan çok farklı sebeplerle alakalı olabilir mi? Düşüncelerinizi bizimle Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşmayı unutmayın.

---

* Çok ve Tek Tanrılı İnanışlara Göre Ay ve Ay Tutulması

Kaynak: Science Alert