China Miéville Külliyatından “Demirdenizi” Bizlerle

Yeni nesil tuhaf kurgu yazarlarından biri olarak anılan China Tom Miéville‘ın, yirmi yıllık yazarlık kariyerine birbirinden farklı kurgu ve kurgu dışı kitaplar sığdırdığını ve çok sayıda ödüllere layık görüldüğünü biliyorsunuzdur. Çocuk edebiyatındaki eserleri, çizgi roman metinleri, tuhaf kurgu romanları, steampunk içeren hikâyeleri, sosyal tarihsel denemeleri ve olağana aykırı kitaplarıyla adından çokça söz ettirdiğini de öyle. Hatta kendisiyle Kayıp Rıhtım açıklarında kısa süreliğine sohbet ettiğimizi de duymuşsunuzdur. Ola ki bu sohbeti kaçırdıysanız buradan samimi üslubuyla verdiği keyifli röportaja ulaşabilirsiniz.

Hatırlarsanız yazarın Yordam Kitap tarafından Kral Fare (Kasım 2009) isimli eserinin yayınlanmasıyla, kendisini dilimizde okuma fırsatı yakalamıştık. Bu kitapta, Londra’nın arka planında kalan karanlık sokaklarından kirli kanalizasyonlara ve tuhaf varoşlarından kokuşmuş mekânlara doğru yolculuk yapmıştık. Ve garip cinayetleri, gizemli güçleri, lanetlerle miraslarını okumuştuk.

Akabindeyse Perdido Sokağı İstasyonu bize Yeni Crobuzon serisinin kapılarını aralamıştı. Ve sıra dışı bir hikâye anlatmıştı: Fabrikalar ve dökümhaneler arasında dolaşıp sanatçılar, casuslar, sihirbazlar, işçiler, askerler, esrarkeşler ve birçok fiziksel ve duygusal ayrıksı karakterlerle tanışıp maceraya atılmıştık. Bu üçleme Yara ve Demir Konsey romanlarıyla da tamamlanmıştı. Ayrıca yazarın Kraken Bir Canavarın Anatomisi, Un Lun Dun, Şehir ve Şehir, Kızıl Dünyalar, Elçilik Kenti ve Ekim adlı kitapları da dilimize kazandırıldı. Şimdiyse sıranın “Demirdenizi” adlı romana geldiği görülüyor.

Demirdenizi, steampunk tarzında bir distopya olmasının yanı sıra “Juvenil Fantasy” kitabı –Hobbit, Oz Büyücüsü, Harry Potter, Narnia Günlükleri ve benzeri çocuk karakterlerin hikâyelerinin anlatıldığı fantastik kitaplar-  olarak da anılıyor. China Miéville‘ın özgün üslubuyla kaleme alınması ve kült klasiklere göndermeler içermesiyle farklı bir eser bizleri bekliyor. 2013 yılında Locus, Campbell, Holdstock ve Norton ödüllerine de layık görülen bu romanın konusunaysa tanıtım bülteninden birlikte göz atalım.
Gelecekte veya geçmişte, hiç alışık olmadığınız karanlık bölgelerde, hiç de tekin olmayan tuhaf yolculuklara çıkıp, hayal gücünüzün sınırlarını zorlamak ister misiniz? Yanıtınız evet ise, Demirdenizi tam size göre…

Gerçekten de bambaşka, fantastik bir dünya bu… Toprağın derinliklerinden gümbürtüyle gelen devasa kralköstebekleriyle, gökyüzünde tehditkâr bir biçimde uçup duran ray martıları ve kahraman yarasalarıyla, raylarda aniden beliriveren tren melekleriyle, Melville’in Moby Dick’inden Defoe’nun Robinson Crusoe’suna edebî göndermeleriyle, sınırlara ve “öteki âlemler”e ulaşma azmiyle, avlarının ve felsefelerinin peşinde her tür maceraya atılan tutkulu kaptanlarıyla, yeni dünyaların ve algıların kapısını aralarken maceranın tam ortasına yerleşen genç dehalarıyla… bambaşka!

Miéville, hiç şüphesiz, günümüzün en esaslı, en fantastik, hayal gücünü en çok kışkırtan hikâye anlatıcılarından biri. Demirdenizi de yine şüphesiz, onun en güzel, en çarpıcı anlatılarından biri.

Demirdenizi’nin açıklarında masalsı bir dünyaya kaptırıp gitmişken, para/kredi/borç ilişkilerini, doğa ve teknoloji arasındaki çelişkileri, hurdaya dönüştürdüğümüz çevreyi, iktidarı ve bürokrasiyi, bir felsefenin peşinde her şeyi göze alıp çılgınca koşturabilmeyi, insanın saflığını ve acımasızlığını ve benzeri olgu ve gerçekleri enine boyuna sorgulamak/sorgulatmak kolay mı?

China Miéville’in, diğer bilim kurgu ve fantastik edebiyat yazarlarından farkı tam da burada… Eşsiz bir macera, tuhaf bir kurgu, günümüzü ve geleceğimizi sorgulayan düşünsel birikim Demirdenizi’nde bir arada!
Yordam Kitap aracılığıyla yayınlanan 368 sayfalık romanın çeviri koltuğunda, Elçilik Kenti’nin de çevirmenliğini de üstlenmiş Betül Çelik bulunurken editörlüğünü Ali Mert ve kapak tasarımını Savaş Çekiç üstleniyor. Esere fiziksel ve sanal mağazalardan ulaşabilirsiniz. Haberimizi de yazarın ilk kitabındaki giriş paragrafıyla sonlandıralım.
“Sizin göremediğiniz boşlukların içinden geçer, binaların arasına sokulurum. Sizin arkanıza takılır, size öylesine yaklaşırım ki soluğumdan ensenizdeki tüyler ayağa kalkar ve siz yine de beni duymazsınız. Gözbebekleriniz büyüdüğünde göz kaslarınızın sesini duyabilirim. Sizin pisliklerinizle beslenir, evlerinizde yaşar, yatağınızın altında uyurum ve ben istemezsem ruhunuz duymaz.”  (Kral Fare, Yordam Kitap)