İnsanların Robotlarla Beraber Çalıştığında ‘Tembelleşme Eğilimi’ Gösterdiği Ortaya Çıktı

Yeni bir araştırma, insanların robotlar ile birlikte çalıştığında tembellik etme eğiliminde bulunduklarını ortaya koydu. Araştırmacılar bu olguyu “sosyal aylaklık” olarak adlandırıyor.

Sosyal aylaklık, bir ekip içindeki üyelerin diğerlerinin kendi yerine işi yapacağını bildiği zaman daha az çaba harcaması şeklinde meydana geliyor. Robotlar işlerini güvenilir bir şekilde yaptıklarında insan çalışanlar da onlara güvenerek daha az dikkat gösterme eğiliminde oluyor.

Teknolojideki gelişmeler artık robotların insanlarla birlikte çalıştığı bir döneme işaret ediyor. Türümüz de bu robotları takım arkadaşları olarak görmeye başladı. Ancak takım çalışması biz canlıların performansları üzerinde olumlu ve olumsuz etkilere sahip olabiliyor.

Bir çalışan zaman zaman rahatlayarak işleri meslektaşlarına bırakabilirler. Bu duruma “sosyal aylaklık” denir ve insanların katkılarının fark edilmeyeceği durumlarda veya diğer bir ekip üyesinin yüksek performansına alıştıklarında sıkça görülür. Bu sorunun cevabını arayan Berlin Teknik Üniversitesi’ndeki bilim insanları, insanların robotlarla birlikte çalıştıklarında sosyal aylaklık yapıp yapmadıklarını araştırdılar.

Çalışmanın ilk yazarı Dietlind Helene Cymek, “Takım çalışması karma bir durumdur” dedi ve şöyle devam etti:

“Birlikte çalışmak insanları iyi performans sergilemeye motive edebilir. Ancak bireysel katkı daha az görünür olduğunda motivasyon kaybına neden olabilir. Biz de takım arkadaşı bir robot olduğunda böyle motivasyonel etkiler bulup bulamayacağımızı merak ettik.”

Bilim insanları bu hipotezi sanal bir endüstriyel hata inceleme görevi kullanarak test ettiler: devre kartlarını hatalar için inceleme. Araştırmacılar 42 katılımcıya devre kartlarının görüntülerini sağladılar. Devre kartları bulanık olarak görüntülendi ve netleştirilmiş görüntüler sadece bir fare aracını üzerlerine getirerek görülebiliyordu. Bu katılımcıların devre kartlarını inceleme sürelerini ve aradıkları alanı takip etmelerini sağladı.

İnsanlar, Robotlar ile Çalışınca Tembelleşiyor Teorisinin Doğruluğu Bir Deney ile Test Edildi

Katılımcıların yarısı Panda adında bir robottun incelediği devre kartları üzerinde çalıştıklarına dair bilgilendirildi. Bu katılımcılar Panda ile doğrudan çalışmıyorlardı, ancak robotu görmüşler ve çalışırken onu duymuşlardı. Hataları bulup işaretledikten sonra tüm katılımcılara kendi çabalarını, görev için ne kadar sorumlu hissettiklerini ve performanslarını değerlendirmeleri istendi.

İlk bakışta Panda’nın varlığının bir fark yaratmadığı görünüyordu – devre kartlarını inceleme süresi ve aranan alan açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu. Her iki gruptaki katılımcılar görev için sorumluluk hissini, harcanan çabayı ve performansı benzer şekilde değerlendirdiler.

Ancak bilim insanları katılımcıların hata oranlarına daha yakından baktıklarında, Panda ile çalışan katılımcıların görevin ilerleyen aşamalarında daha az hata yakaladıklarını fark ettiler. Bu insanların bir şeye güvenmeye alıştıkları ve onunla daha az zihinsel olarak etkileşimde bulundukları ‘bakıyor gibi görünme’ etkisini yansıtıyordu. Katılımcılar eşit miktarda dikkat gösterdiklerini düşünseler de, bilinçaltında Panda’nın hiçbir hatayı kaçırmadığını varsaydılar.

Araştırmanın kıdemli yazarı Dr. Linda Onnasch konuyla ilgili olarak şunları söyledi:

“Bir kişinin nereye baktığını takip etmek kolaydır, ancak bu görsel bilginin zihinsel düzeyde yeterince işlenip işlenmediğini söylemek çok daha zordur. Deneyimizde denekler görev üzerinde yaklaşık 90 dakika çalıştı ve ekip halinde çalıştıklarında daha az kalite hatası tespit edildiğini gördük. Daha uzun vardiyalarda görevler rutin olduğunda ve çalışma ortamı çok az performans izleme ve geri bildirim sunduğunda, motivasyon kaybı çok daha büyük olma eğilimindeydi. Genel olarak üretimde ama özellikle de çift kontrolün yaygın olduğu güvenlikle ilgili alanlarda bu durum iş sonuçları üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir.”

Tüm bunlara rağmen bilim insanları testin bazı sınırlamalara sahip olduğunu da özellikle belirttiler. Katılımcılara robotla bir ekip olduğu ve robotun işini gördüğü söylendi. Yine de doğrudan Panda ile çalışmadılar. Ayrıca laboratuvar ortamında sosyal aylaklığı yakalamak da zorlu bir iş çünkü katılımcılar gözetlendiklerini bilerek hareket ediyorlardı.

Nefes alan, terleyen ve titreyen robotların geliştirilmesi ve hatta yapay zekâ destekli olanların Birleşmiş Milletler zirvesinde toplanarak dünyayı insanlardan daha iyi yöneteceklerini söylemesi gibi gelişmeler göz önüne alındığında insanlığı ileride nasıl bir geleceğin beklediği merak konusu.

Yapılan deney olmasaydı da robotların insanları sosyal aylaklığa alıştırdığını düşünür müydünüz? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum‘da paylaşabilir, benzer içerikler için bizi Google News‘ten takip edebilirsiniz.

Kaynak: Robohub