Ethem Yekta Ulaş
Zambiya’daki Kalambo Şelalesi’nin yakınlarında gerçekleştirilen son arkeolojik keşif, insanlık tarihini kökten değiştirebilecek bir bulguyu gün yüzüne çıkardı.
Liverpool Üniversitesi’nden Profesör Lawrence Barham ve Aberystwyth Üniversitesi Coğrafya Profesörü Geoff Duller liderliğindeki ekip, bu zengin arkeolojik bölgede insanlığın ilk dönemlerine ait olduğu tahmin edilen ahşap bir yapıya rastladılar.
Kalambo Şelalesi bölgesindeki her arkeolojik kazı, mevsimsel sel sularının buluntuları yok etmeden önce hızla gerçekleştirilmesi gereken bir yarış hâlini alıyor. Ancak 2019 yılında Profesör Barham ve Dr. Duller, Kalambo Nehri’nin kumlu kıyısına indiklerinde oymalı bir kazma sopasının ucunu gördüler. Nehir tortuları parçaları sürüklemiş olsa da kazma sopasını bir süreliğine olduğu yerde bırakmıştı.
Nature dergisinde yayımlanan yeni bir makalede, aynı nehrin derinliklerinde bulunan bir ahşap yapının bilinen en eski ahşap yapı örneği olabileceği öne sürüldü. Yeni geliştirilen lüminesans tarihleme tekniği kullanan araştırmacılar oymalı çentikle birbirine bağlanmış iki ahşap kütükten oluştuğu anlaşılan bu yapının yaklaşık olarak 476.000 yıl önce insanın ataları tarafından inşa edildiğini belirlediler. Bu tarih modern insanların (Homo sapiens) ortaya çıkmasından çok önceye dayanıyor. Daha önce kullanılan karbon-14 testi en fazla 50 bin yıl öncesine kadar tarihlendirme yapabiliyordu.
Zambiya’da Bulunan 476 Bin Yıllık Ahşap Yapı Lüminesans Tekniği ile Tarihlendirdi
Ortaya çıkartılan ahşap yapının sabit bir platformun parçası olduğu düşünülüyor ve bu da arkaik insan soyunun daha önce düşünüldüğü gibi sürekli göçebe hâlinde yaşamadığını gösteriyor. Bulgular aynı zamanda “insanların kendi çıkarları için gezegeni yapısal olarak değiştirmeye başladıkları zaman” için şaşırtıcı derecede erken bir tarih sunuyor.
Ahşap eserlerin taştan daha hızlı çürüdüğü için genellikle nadir bulunduğu biliniyor. Ancak Kalambo Şelalesi’nin çevresindeki su altında kalan bölgeler, ahşabın korunması için ideal koşullar sunuyor. Suyla tıkanmış tortu ahşabın ayrışmasını önlüyor. Ahşap zamanla suda çözünmüş mineralleri de emerek daha dayanıklı hâle geliyor.
Bulunan ahşap yapının yüzeyinde taş aletlerle yapıldığına dair işaretler yer alıyor. Bu da yapının bir yürüyüş yolu, köprü veya bir konutun temeli olabileceği ihtimallerini düşündürtüyor.
Ekip ahşap yapıların yaşını uygulamalı lüminesans tarihleme tekniği kullanarak belirledi. Bu tekniğe göre gömülen bazı mineraller çevresel radyoaktifliği emebiliyor ve enerji olarak saklayabiliyor. Bilim insanları bu depolanan enerjiyi bir laboratuvarda serbest bıraktıklarında mineraller hafif bir ışıkla parlıyor. Işığın yoğunluğu, tortunun en son gün ışığına maruz kaldığı zamandan bu yana geçen sürenin bir ölçüsü olarak değerlendiriliyor. Lüminesans tarihleme genellikle kuvars üzerinden yapılıyor. Ancak bu çalışma için araştırmacılar kuvars yerine daha fazla radyoaktiviteyi emebilen feldspat kullandı.
İnsanlığın İlk Dönemine Ait Tarihi Anlayış Tümüyle Değişebilir
Yeni keşif ilk insanların sadece avcı-toplayıcı olmadığını, aynı zamanda çevrelerini ihtiyaçlarına göre şekillendirebilecekleri ve yapısal olarak değiştirebilecekleri konusunda da yeni bir bakış açısı sunuyor. Şimdiye kadar ilk insanlar genellikle göçebe olarak kabul ediliyordu. Fakat yeni bulgularla birlikte bu dönemde inşaat yapma yeteneğine sahip oldukları da ortaya çıkıyor.
Gün yüzüne çıkartılan yeni ahşap kalıntılar bilim ve arkeoloji dünyasında heyecan yaratsa da aslında bir ilk değiller. Örneğin daha önce İsrail’de bulunan cilalı bir tahta parçasının 780.000 yıllık olduğu belirtilmişti. Almanya’da bulunan mızrakların ise 300.000 yıllık bir geçmişe sahip olduğu tespit edilmişti.
İnsanlık tarihini kökten değiştirebilme potansiyeline sahip bu keşif hakkındaki yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, ayrıca tüm içeriklerimizden anında haberdar olmak için bizi Google News’ten takip edebilirsiniz.
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.