Devrim Beyaz
Moğolların Gizli Tarihi ile yakından tanışmaya hazır olun: Tepegöz, Oedipus, Bodoncar… Yazar, şair ve akademisyen Roger Finch imzalı “Mythical Elements in The Secret History of the Mongols” adlı araştırma artık Türkçede.
1937’de doğan Amerikan yazar, George Washington Üniversitesi’nin Müzik Teorisi Bölümü’nü bitiriyor. Müzik ilgisi sonrasında Macarca, Fince ve Türkçe ile tanışan Finch, akademik hayatına dilbilim alanında devam etti. Doktora tezini Harvard’da, Altun Yaruk adlı uzun Budist sutrası üzerine yaptı. Makalelerinin yanı sıra, klasik müzik besteleri ve şiirlerle de kültür dünyasına katkıda bulunmayı sürdürdü.
Roger Finch’in uzun makalesi Türkçeye Ötüken Neşriyat tarafından “Tepegöz, Oedipus, Bodoncar: Moğolların Gizli Tarihi’ndeki Efsanevi Unsurlar” adıyla kazandırıldı.
Tepegöz, Oedipus, Bodoncar | Arka Kapak
Roger Finch’in mukayeseli mitoloji konusunda ufuk açıcı bir makalesine dayanan kitap, Cengiz Han’ın yükselişi ve Moğol imparatorluğunun kuruluşuyla ilgili temel metin olan Moğolların Gizli Tarihi’ndeki üç efsanevi motifin, “mucizevi doğum”, “terk edilen bebek” ve “vahşi çocuk” mitemlerinin Avrasya kıtasının iki ucu arasındaki seyrini ele alıyor.
Bu çalışmasında Finch, Altaylardan İrlanda anlatılarına, Türk, Çin, Kore ve Tibet türeyiş efsanelerinden Yukagir ve Nartlara, Buddhizm, Zerdüştlük ve Hıristiyanlığın doğuş öykülerinden Yunan ve Roma mitlerinde de benzerlerini gördüğümüz motifler aracılığıyla kıta boyunca uzanan benzerliklerin izini sürerek özgün bir sonuca da varıyor.
Böylece, bu geniş coğrafyada ortaklaşarak dönüşen anlatıların kaynağı olarak, en doğuda yaşadıkları hâlde konuştukları dil açısından Hint-Avrupa dil grubunun batı koluna dâhil edilen Toharları işaret ediyor. Dilleri İtalyanca ve Keltçeyle benzeşen bu halkın, Avrupa’nın batısından Tarım Havzası’nın kuzeydoğusuna uzanan yolculukları boyunca en gözde arketipleri taşımalarının ayrıntılandırılması gereken öyküsü için ilham verici bir başlangıç…
Türkçeye tercüme eden ve notlarıyla kitaba katkıda bulunan isim ise İsmail Güleç. Lisans, yüksek lisans ve doktorasını İstanbul Üniversitesi’nde tamamlayan Güleç’in; yayımlanmış pek çok makale ve kitabın altında imzası bulunuyor. Editörlüğünü Göktürk Ömer Çakır’ın, kapak tasarımını ise Ceyhun Durmaz’ın yaptığı eser raflardaki yerini almaya devam ediyor.
Bu çalışmanın, kültür dünyamızda açacağı yeni akademik tartışma alanlarını merakla bekliyoruz. Esere dair görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşmayı unutmayın.
Yazan hocanın özgeçmişini çok beğendim. Daha önce tanımadığım birisiydi. Kitabı yakın zamanda edineceğim. Haber için teşekkür ederim.