M. Yusuf Kaba
300.000 yıl önce bugünün Kuzey Almanya’sında yaşamış Neandertallerin yaşam tarzı, Paleolitik dönemden kalma ahşap aletler sayesinde biraz daha aydınlatıldı.
Homininler en az 3 milyon yıldır taş aletler kullanıyorlar. Muhtemelen buna yakın bir süre kadar önce ahşabın da işe yarar şeyler yapabileceğini fark etmişlerdi. Taştan farklı olarak ahşap çoğu zaman çağlar boyu bozunmadan korunamaz. Dolayısıyla bu tahmine ilişkin doğrudan bir kanıt elde etmek oldukça zor. Ancak geçen sene 476.000 yıllık ahşap bir yapının ortaya çıkarılması arkeoloji dünyasında büyük bir heyecanın yaşanmasına sebep oldu.
Bu durumun bir başka istisnası, Spear Horizon olarak bilinen kazı alanında bulunan zamanın törpüsüne meydan okumuş 187 şaşırtıcı ahşap eserin bulunduğu Schöningen’de mevcut. Bu bölgenin tarihi erken Neandertallerin Avrupa’da Homo heidelbergensis’in yerini aldığı noktaya dek uzanıyor.
Bu objeler, neadnertallere bakışımızı şimdiden değiştirmiş hâlde ve onların bir zamanlar hayal edildiği gibi leşçi değil sofistike avcılar olduklarını gösterdi. Kalıntılar, insanlığın bu dalının nasıl yaşadığına ve daha kapsamlı bakıldığında buzullar arası dönemlerde Avrupa’da avcı-toplayıcıların nasıl geliştiğine dair elimizdeki en iyi rehber olmayı sürdürüyor. Aynı sitede alete dönüştürülmüş kılıç dişli kedi kemiği gibi başka eşyalar da ortaya çıkarılmıştı.
Spear Horizon, 1994 yılında keşfedildi ancak sunduğu bu değerli keşiflerin incelenmesi sabır gerektiren bir süreç.
Ahşap Aletler Neandertallerin Hayatında Kritik Yere Sahipti
Proceedings of the National Academy of Sciences’ta yayımlanan yeni bir çalışmada, Aşağı Saksonya Eyaleti Kültürel Miras Dairesi’nden Dr. Dirk Leder ve meslektaşları, 2008’e kadar orada bulunan ögelere yönelik hazırlanan ilk kapsamlı raporu sunuyor.
Bölgeye ait en bilindik bulgu mızraklar olsa da yazarlar gün yüzüne çıkarılan objelerden yalnızca 20-25 kadarının av silahı olduğunu belirtiyor. Numunenin daha büyük bir bölümünü ise evsel amaçlarla kullanılan sivri veya yuvarlak uçlu yarma ahşap nesneler oluşturmakta. Bunlar, daha yeni avcı-toplayıcıların, hayvan derisini işlemek için kullandığı eşyalara benziyor. Diğer birçok ögenin amacı ise belirlenemez durumda.
İncelemeler, site sakinlerinin doğru araçlar için uzun bir yol kat etmeye istekli olduğunu ortaya koyuyor. Alanda bulunan ormanlar öncelikle ladin, söğüt ve çamdan oluşsa da burada başka türlerden yapılmış aletler de bulunmakta. Ancak bunların çoğunda insanlar tarafından işlendiğini gösteren hiçbir işaret yer almıyor.
Aletlerin ezici çoğunluğu ladin ağaçlarından masnu ve yaklaşık dörtte biri ise çamdandı. Bu bulgu göl kenarında ne ladin ne de çam ağacının yer aldığı düşünüldüğünde ayrıca öne çıkıyor. Çünkü bu odunların 3-5 kilometre uzakta, yakındaki bir dağdan ve hatta daha uzaktan toplanmış olmaları anlamına geliyor.
Leder ve diğer yazarlar, ögelerin iki farklı şekilde üretildiğini belirtiyor. Bunlardan birinde, bir ladin veya çam ağacı, dalları ve kabuğundan arındırılıyor ve gövdesi mızrak veya fırlatma sopasına dönüştürülüyordu. Bazı bölünmüş ahşapların, artık ilk amaçlarına uygun olmadıklarında bu öğelerden dönüştürüldüğü görülmekte.
Ahşap, Ev Araçlarında da Kullanılıyordu
İkinci yöntemde ise ladin ağaçlarının tabanına yakın yerden alınan budaksız ahşabı doğrudan evsel kullanım için bölünmüş ahşaba dönüştürülürdü.
İşlemenin karmaşıklık düzeyi, bin yıl boyunca giderek daha karmaşık hale gelen Pleistosen teknolojisinin tarihi gelişimi açısından önemli bir veri noktası sağlıyor. Yazarlar, kullanılan teknolojinin gitgide daha kompleks bir hâl almasının bilişsel yeteneklerin ve sosyal öğrenmeye artan bağımlılığın bir göstergesi olarak yorumluyor. En iyi ağaçların dikkatle seçilmesi, onlara ulaşmak ve toplanan malzemeyi işlemek için uzun bir gidiş-dönüş yolculuğunun gerekmesi de bu duruma işaret ediyor.
Diğer pek çok alet çürürken bu eşyaların korunmasının nedeni ise kısmen buz tabakasının geri çekilmesi, toprağı su basması ve böylece organik materyalin korunması sonucu göl kıyısının genişlemesiydi.
Ahşap araç gereçlerin Neandertallerin hayatındaki etkisi hakkında sizin görüşleriniz neler? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizleri Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: IFL Science
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.