Ethem Yekta Ulaş
Mars yüzeyinde bulunan vadi benzeri kanallar bugün hâlâ çözülmesi gereken bir bilmece. Yapıları gereği Antarktika’da eriyen buzulların yol açtığı çukurlara benziyorlar. Ancak bunların çoğu, yakın zamanda akarsu bulunabilecek bölgelerden çok yüksek coğrafyalarda bulunuyor.
Gerçekleştirilen son keşifler, Kızıl Gezegen’in derin vadilerinde suyun akabileceğini gösteriyor ve bu da geçmişte suyun varlığına dair önemli kanıtlar sunuyor. Peki, bu Mars çukurları nasıl oluştu?
Karbondioksit buzunun süblimleşmesi ile bu vadilerin oluşumunda etkili olabileceği gibi alternatif hipotezler ortaya atılsa da, ABD’deki bir grup bilim insanının yaptığı yeni bir araştırma, uygun koşullarda sıvı suyun vadilerin oluşumunda rol oynayabileceğini ileri sürüyor. Dahası, jeolojik zaman ölçeğine göre bu olayın yakın zamanda, belki de sadece 630.000 yıl önce gerçekleşmiş olabileceği düşünülüyor. Araştırma Mars’ın atmosfer yoğunluğu ve eğimli ekseninin rolünü inceleyerek, sıvı suyun vadilerin oluşumunda önemli bir etken olduğunu gösteriyor.
Mars’ın Derin Vadileri: Yaşam için Uygun Coğrafyalar mı?
Science dergisinde yayımlanan araştırmaya göre Brown Üniversitesi’nden gezegen bilimci Jim Head, gezegen yüzeyinin geçmişte akarsular, vadiler ve göllerle dolu olduğunu daha önceki araştırmalarla bildiğimizi ifade etti ve şunları söyledi:
“Ancak 3 milyar yıl önce, tüm bu sıvı su kayboldu ve Mars, nehir ağıları ve göllerin bulunduğu bir hiper-çöl veya kutup çölü hâline geldi.”
Araştırma ekibi, Mars’ın Terra Sirenum bölgesindeki vadileri analiz etmek için detaylı hesaplamalar ve modellemeler yaptı. Elde edilen verilere dayanarak, vadilerin oluşumu, aşınma derecesi ve uzunluğu konusunda daha iyi bir anlayış elde edildi. Araştırmada, gezegenin ekseninin eğimi önemli bir faktör olarak ortaya çıktı. Yeni yapılan sıcaklık ve sirkülasyon simülasyonlarına göre, bu eğim 35 dereceye ulaştığında atmosfer yoğunluğu yüzeyin kısa bir süreliğine donma noktasının üzerine çıkacak. Bu da Kızıl Gezegen’de hâlen bulunan kar ve buzun bir kısmının erimesine yol açabilecek.
Kızıl Gezegen’de Potansiyel Mikrobiyal Yaşam İzleri
Karbondioksit kaynaklı aşındırma, küçük kum tanelerinin dönerek kaya yüzeyinde yarıklar oluşturmasına dayanırken, Kızıl Gezegen’in vadilerinde gözlemlenen süreç daha büyük ölçekli bir aşındırma süreci olarak tanımlanıyor. Bu süreç, su etkisiyle ortaya çıkan ve yüzeydeki büyük kaya parçalarını çevreleyen sürekli bir akışı gösteriyor. Mars’ın günümüzdeki yüksekliği ve atmosfer yoğunluğu göz önüne alındığında, suyun bu vadilerin oluşumunda önemli bir rol oynadığı sonucuna varılıyor.
Yeni keşif, Kızıl Gezegen’in geçmişindeki su döngüsü ve iklim değişikliklerinin nasıl gerçekleştiğini daha iyi anlamamıza yardımcı olmayı hedefliyor. Mars’ın geçmişinde su bulunması, gezegenin iklim değişikliklerine duyarlılığı konusunda ipuçları sunarken, yaşamın var olma olasılığına dair daha derin soruları da beraberinde getiriyor. Mars’ta suyun var olması, potansiyel olarak mikrobiyal yaşamın ortaya çıkabileceği uygun ortamların varlığı anlamına geliyor. Elbette gezegenin evrimi ve potansiyel olarak Dünya dışı yaşamın varlığı konusunda daha fazla araştırma ve keşif yapılması gerekiyor.
Kızıl Gezegen’in tarihindeki su döngüsünün ve iklim değişikliklerinin nasıl gerçekleştiğini daha iyi anlamamızı sağlayacak bu yeni keşif hakkındaki düşüncelerinizi sizler de Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, yeni uzay haberleri için bizi Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: Science Alert
Marsın kutup noktaları yaşam arayışında kilit noktada olacak! Güzel bir yazı teşekkürler.
Hala dünya dışında yaşanacak gezegen arayışı devam ediyor, bunun sebebini anlamış değilim. Hadi yaşam formu aransa anlarım da yaşanacak gezegen neden aranıyor, bu kafamda soru işaretleri bırakıyor.