Ethem Yekta Ulaş
Afrika ikiye ayrılıyor. Kıta, sessiz sedasız da olsa önemli bir dönüşüm geçiriyor ve milyonlarca yıllık bir süre içinde manzarasını yeniden tanımlayacak jeolojik bir değişim yolunda ilerliyor.
Sakin manzaraları ve farklı kültürleriyle Doğu Afrika, dramatik bir şekilde evrim geçirmeye ve sonunda kıtanın geri kalanından ayrılarak yeni doğan bir okyanusun ortaya çıkışını müjdelemeye hazırlanıyor. Bu kopuşun kökenleri Etiyopya, Kenya, Uganda, Tanzanya ve Mozambik gibi çok sayıda ülkenin içinden geçen geniş bir jeolojik yarık olan Doğu Afrika Yarık Sistemi’nde (EARS) yatıyor. Bu yarığın neden olduğu kademeli ayrışma, Afrika levhasının nihai olarak iki ayrı varlığa bölünmesine zemin hazırlıyor: Somali levhası ve Nubya levhası.
Binlerce yıl boyunca, fark edilemeyecek kadar yavaş bir çekişmeye giren bu levhalar, 2004 yılında yapılan kapsamlı bir araştırmanın da teyit ettiği gibi, yılda sadece milimetrelik bir buzul hızıyla birbirinden uzaklaşıyor.
2018’de Kenya’da tüm dünyanın dikkatini çeken sismik bir çatlağın Doğu Afrika Yarık Sistemi ile ilişkilendirilmesi, kıtanın gerçek zamanlı olarak parçalandığına dair spekülasyonlara yol açtı. Ancak bu münferit olay vadi içinde süregelen yarık faaliyetinin bir yansımasıydı. EARS, son 25 milyon yıldaki ısrarlı hareketiyle dönüşüm sürecinin aralıklı bakışlarını sergiliyor.
Afrika’nın İkiye Ayrılması ve Kıtalararası Yolculuğu: Doğanın Büyük Dönüşümü
İleriye bakan bilim insanları, önümüzdeki 5 ila 10 milyon yıl içinde Doğu Afrika’nın topografyasında köklü bir değişiklik olacağını öngörüyor. Bu zaman çizelgesi içinde, embriyonik bir okyanusun şekillenerek Doğu Afrika’yı anakaradan ayıracağı ve benzersiz bir coğrafi manzara oluşturacağı tahmin ediliyor.
Doğu Afrika’nın kıtanın geri kalanından yakın zamanda ayrılması gerçeküstü görünebilir. Ancak bu durum yerkabuğunun sürekli dinamizminin altını çizmekte ve genellikle insan algısından kaçan dönemsel bir ölçekte işlemektedir.
Kıtalar, oluşum süreci boyunca sürekli hareket halindeydi. Örneğin yaklaşık 138 milyon yıl önce Güney Amerika Afrika’dan ayrılmıştı. Kıtanın batı kenarı ile Güney Amerika’nın doğu kıyılarının kusursuz hizalanması, kıtaların tek bir varlık olarak kaynaşmasının bir örneği olarak, eski birlikteliklerinin dokunaklı bir kanıtı olarak duruyor.
Doğu Afrika’nın ayrılması bu derin jeolojik serüvenin bir başka bölümünü oluşturuyor. İnsanlığın bu dönüştürücü çağlara tanıklık edip etmeyeceği ise henüz belirsizliğini koruyor.
Sizin bu konu hakkındaki görüşleriniz neler? Fikirlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, bilim dünyasından yeni gelişmeler için bizleri Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: IFL Science
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.