Ethem Yekta Ulaş
Psikologlar uzun zamandır “karanlık üçlü” olarak bilinen ve insanlığın en kötücül eğilimlerinden bazılarını temsil eden psikopati, narsisizm ve Makyavelizmden oluşan rahatsız edici birleşimi inceliyor. Ancak son zamanlarda ortaya çıkan bilgiler daha derin ve karanlık bir alana girerek egoizm, sadizm, kindarlık ve daha fazlasını içeren bir spektrumu ortaya çıkarıyor.
İnsanlığın bu istenmeyen özelliklerinin ötesine bakan araştırmacılar, merkezi ve birleştirici bir özü ortaya çıkararak bunu “D”, yani Kişiliğin Karanlık Faktörü olarak adlandırdılar.
Bu kavramın kökeni, bir asır önce psikolog Charles Spearman tarafından ortaya atılan bir teori olan G faktörüne dayanıyor. Spearman’ın kavramı, çeşitli bilişsel yeteneklerin altında yatan genel bir zekâ faktörü olduğunu öne sürüyordu. Ancak bilim insanları şimdi insan doğasının karanlık yönleri arasında da benzer bir bağlantı olduğunu keşfettiler.
Danimarka’daki Kopenhag Üniversitesi’nden psikolog Ingo Zettler, bu özellikler arasındaki uyumu vurgulayarak şu cümleyi kurdu:
“Zekâ ile aynı şekilde insan kişiliğinin karanlık yönleri de benzer içsel eğilimden kaynaklandıklarını imâ eden ortak bir ipliği paylaşıyor.”
Alman ve Danimarkalı psikologlar arasındaki ortak çalışma, 2.500’den fazla kişiyi kapsayan dört kapsamlı araştırmayla sonuçlandı. Katılımcılar, egoizm, Makyavelizm ve sadizm gibi unsurları ölçen özel sorular aracılığıyla dokuz farklı karanlık kişilik özelliğini araştıran değerlendirmelere tabi tutuldu.
Bu sorularda katılımcılara “Özel olduğumu biliyorum çünkü herkes bana bunu söyleyip duruyor,” ya da “İnsanların canını yakmak heyecan verici olurdu,” gibi ifadeler yöneltilerek bu ifadelere katılıp katılmadıkları anlaşılmaya çalışıldı.
En Karanlık Dürtüler ve Kişilik Özelliklerinin Ötesindeki Gizemli Çekirdek
Psychological Review’da yayınlanan bulgular çok önemli bir keşfe ışık tuttu: Her bir karanlık özellik kendi farklılığını korusa da, yaygın D faktörü nedeniyle birbirleriyle iç içe geçiyorlar. Bu çekirdek öz, farklı bireylerde benzersiz bir şekilde ortaya çıkarak narsisizm veya psikopati gibi özellikleri besliyor.
Araştırmacılar, bireylerin kendi D puanlarını ölçmelerine olanak tanıyan çevrimiçi bir değerlendirme aracı geliştirerek bu karanlık eğilimlerin kişisel olarak keşfedilmesi için bir yol sunuyor.
Kişisel merakın ötesinde söz konusu araştırma sonuçları psikoloji ve terapi gibi alanlara da uzanıyor. Zettler, bir bireyin D faktörüne ilişkin içgörülerin, çeşitli sektörlerde aşırı şiddet veya aldatma gibi zararlı davranışların tekrarlanma olasılığını değerlendirmede potansiyel olarak yardımcı olarak paha biçilmez bir öngörü sunabileceğini öne sürdü.
Kötücül eğilimlerin bu karmaşık bağının üzerindeki perde kalktıkça, insan karanlığını ve sonuçlarını anlama arayışı, insan davranış analizinin çeşitli yönlerinde iç gözlem ve potansiyel uygulamaları teşvik ederek keşfedilmemiş bölgeye daha da giriyor.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: İnsan, Doğası Gereği Kötü müdür?
Bu çalışmayla ilgili yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizi Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: Science Alert
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.