Devrim Beyaz
Orhan Veli eserleri 2020’nin son günü olan 31 Aralık’tan sonra serbest kalacak. Kitapçı raflarında, sayısız farklı yayınevinden sayısız Orhan Veli baskısı görmeye hazır olun!
2019 yılı, Sabahattin Ali kitaplarının baskıları açısından bir hayli zengin(!) geçmişti. 2021 için ise yerli edebiyatın bir başka büyük isminin, Orhan Veli’nin telif süresi doluyor. Bunun anlamı ise dileyen her yayıncının, herhangi bir kısıtlamaya bağlı kalmaksızın, dilediği değişiklikler ve formatlarla Orhan Veli kitaplarını gönlüne göre basabiliyor olması demek.
Şu anda Orhan Veli’nin hakları Yapı Kredi Yayınları’na ait. Yayınevi, bu tarihe kadar numaralı özel baskılar dahil pek çok farklı Orhan Veli edisyonunu okurla buluşturdu. Görünen o ki şimdi kitap piyasası için yaratıcılıklarını konuşturma zamanı.
5846 Numaralı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre yazarların mirasçıları, yazar yaşamını yitirdikten sonra geçen 70 sene boyunca eserin her türlü hakkının sahibi oluyor. 70 yıl dolduğunda ise yazarın eserlerindeki telif koruması kalkıyor. Eser, diğer bir deyişle kamuya açılıyor.
Orhan Veli Eserleri 2021’in İlk Gününden İtibaren Telifsiz Olarak Basılabilecek
Türk şiirinin büyük isimlerinden, Garip Akımı’nın kurucusu Orhan Veli 14 Kasım 1950 tarihinde aramızdan ayrıldı. Haliyle 2020 yılı, yazarın telif haklarının korunduğu son sene olacak.
Türkiye’nin de Avrupa Birliği uyum yasaları kapsamında 90’lı yılların ortasında başlattığı 5846 Numaralı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile birlikte, yazarların ölümlerinin sonrasında 70 yıl daha eserlerinin hakları mirasçıları tarafından korunabiliyor.
Orhan Veli’nin şiirleri, çevirileri, Hoşgör Köftecisi adlı öykü kitabı ve mektupları 2021 itibarıyla 70 yıllık korumanın sonuna gelmiş olacak.
Telif Süresi Dolan Diğer Yazarlar
Telif süresi dolan yazarlar, dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi ülkemizde de büyük bir kitap enflasyonuna sebep oluyor. Hatırlayacağınız üzere 2019 yılında neredeyse her yayınevi Sabahattin Ali kitabı basmış; okura pek çok alternatif sunmayı başarmıştı. Elbette bu alternatifler arasında iyi ve kötünün tam ve eksiğin denetimi ortadan kalktığı için, kimi baskılar okuyucunun canını ciddi oranda sıkmıştı.
Sadece Sabahattin Ali değil, 2015’te edebiyatımızın büyük yazarlarından birisi olan Halit Ziya Uşaklıgil’in telif hakları boşa düşmüş ve benzer görüntüler yaşanmıştı.
Okurlar, bu yayın selinin en ağır etkisini ise kuşkusuz 2014 yılında Antoine de Saint-Exupéry’nin eserlerindeki telif süresinin tamamlanmasıyla hissetti. Küçük Prens, Türkçe yayın yapan yayıncıların bir numaralı tercihi olmuştu.
Öte yandan telif süresi 2012’de tamamlanan Stefan Zweig da okura benzer hisler yaşatmıştı. Bu yazarlar kadar etkisi gün yüzüne çıkmasa da Virginia Woolf, James Joyce ve F. Scott Fitzgerald da telif süresi tamamlandıktan sonra sayısız yayınevinin değerlendirdiği isimler arasına katılmıştı.
2021’de telif süresi dolan tek yazar ise Orhan Veli değil. Ölçeği biraz genişlettiğimizde, 984 ve Hayvan Çiftliği gibi popüler romanların yazarı George Orwell’ın da önümüzdeki yıl raflarda serbest bir şekilde dolaşacağını söylemeliyiz.
“İstanbul’da Boğaziçi’nde,
Bir fakir Orhan Veli’yim;
Veli’nin oğluyum,
Tarifsiz kederler içinde.”
Sizin bu konu hakkındaki görüşleriniz neler? Yeni Orhan Veli baskılarına hazır mısınız? Beklentilerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşmayı unutmayın.
* Hangi Yerli Yazarımızın Telif Hakkı, Ne Zaman Sonlanıyor?
Kayıp Rıhtım Özel – KayipRihtim.com
Bu haber vesilesiyle aklıma kendisiyle alakalı ilginç bir değerlendirme yazısı geldi. Nerede okumuştum, hatırlamıyorum. Sanırım bir eleştirmenimizin yazısıydı. Orhan Veli’yi, şiirleri her ne kadar duru olsa da, İkinci Yeni şairleri arasında görmemiz gerektiğini anlatıyordu. İlginç bir metindi. Belki aramızda bu yazıyı bilen birileri vardır.
Hâlâ hiçbir yayınevinden Orhan Veli basıyoruz haberi gelmedi, şaşkınım…
YKY birkaç yılda çok kan kaybetti çok.
Evet yakın zamanda Cemal Süreya Can’a geçti. Artun Ünsal ve Haluk Oral da Everest’ e geçmişler.
Türk insanı şairdir
ama pek şiir okumaz. O nedenle Orwell gibi olmayacak, muhtemelen yayınevlerinin çoğu basar ama ticari anlamda çok kazanç getirmeyeceği için acele etmiyorlardır.