Bandrol Skandalından Sonra Çevbir ve Sel Yayıncılık’tan Açıklamalar

Sel Yayıncılık’ın korsan bandrollerle haksız kazanç elde ettiği iddiası ve Ferit Edgü gibi edebiyatımızın çınarlarının bile durumdan mağdur olması geçtiğimiz haftanın en çok konuşulan konularından olmuştu. Bu çirkin meseleyle alakalı Çevirmenler Meslek Birliği (Çevbir), resmi sitesinde bir açıklama yayınladı. Ardından Sel Yayıncılık da internet sitesinde bir duyuru paylaştı.

Çevbir’in yaptığı açıklama Bandrol Uygulaması’nın işlevi ve korsan bandrollerle hakkı gasp edilen emekçilerin nasıl bir yol izlemeleri gerektiğine dair.

“Bandrol Sorunları: Kamuoyuna Duyuru” başlığı ve Çevbir Yönetim Kurulu imzasıyla yapılan açıklama şu şekilde:

Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün (THGM) 30 Mart 2019’da yaptığı açıklamada belirtildiği üzere, Türkiye’de eser sahiplerinin haklarını korumak için kitaplara bandrol yapıştırılması zorunluluğu vardır. Bandrol uygulaması esasen “korsan kitap” denen izinsiz çoğaltımlarla, yani bir yayınevinin kitabının yetkisiz üçüncü kişilerce çoğaltılıp piyasaya sürülmesiyle mücadele etmek için geliştirilmiştir. Zamanla bandrol uygulaması eser sahiplerinin eserlerinin çoğaltımı hakkında bağımsız bir kaynaktan bilgi edinebilmesine de hizmet etmeye başlamıştır. Bu kapsamda çevirmen bilgisi de bandrol alımında verilmesi gereken zorunlu bilgiler arasında yer almakta ve Çevirmenler Meslek Birliği’nin (Çevbir) girişimi sonucu şu anda THGM’nin bandrol sorgulama sayfasında çevirmen adına da yer verilmektedir. Ancak daha etkili bir denetim için, çevirmenlerin eserlerine ait bandrol bilgilerine e-devlet üzerinden erişebilmesi gerekmektedir; bunun sağlanması için THGM nezdinde girişimde bulunmaya devam edeceğiz.

“Korsan kitap”la mücadele için geliştirilmiş olan mobil telefonlardaki Bandrol Sorgulama Uygulaması’nın kamuoyunca bilinirliğinin artmasıyla çeşitli kitaplarda bandrol uyumsuzluğu olduğu ortaya çıkmıştır. Bandrol uyumsuzluğu bir ipucudur, ancak ortada bir usulsüzlük olup olmadığını anlamak için birtakım başka bilgilere de ihtiyaç vardır. Böyle bir durumda atılabilecek adımları çevirmenler ve yazarlar için aşağıda sıralamaya çalıştık:

1. 1. Kitabın arkasında yanlış bandrol varsa eser sahibinin bu nüshayı saklaması gerekir;
   2. a) eser sahibi yazarsa e-devletten bandrol bilgilerini indirebilir; b) eser sahibi çevirmense ama Çevbir üyesi değilse, THGM’ye dilekçeyle başvurup bandrol bilgilerini isteyebilir; c) üyeyse Çevbir’e başvurup bandrol bilgisini talep etmemizi isteyebilir;
   3. eser sahibinin, telif sözleşmesini okuması ve yeni baskı hükümlerine özellikle dikkat etmesi gerekir;
   4. kitap için yatırılmış telif ücretlerinin dekontlarını bankasının internet şubesinden indirebilir;
   5. yeni baskılar için yayınevinden bilgi gönderilmişse; THGM’nin verdiği bandrol bilgilerini, sözleşme hükümlerini ve ödemeleri karşılaştırmalıdır;
   6. bir uyumsuzluk varsa ve eser sahibi a) şayet yazarsa yayınevinden açıklama istemeli (ya da ilgili meslek birliğine başvurmalı); b) üyemiz olan bir çevirmense yayınevinden kendisi açıklama isteyebilir ya da Çevbir’e başvurabilir (bu konularda tecrübeli değilse Çevbir’e başvurmasını öneririz); c) üyemiz olmayan bir çevirmense üyelik başvurusunda bulunarak bu süreci aynı şekilde başlatabilir.

Çevbir, üyelerinden gelen talepler doğrultusunda, üyelerinin haklarını araştırmaya ve hak ihlallerini takip etmeye devam edecektir.

Sel Yayıncılık’ın resmi internet sitesinde yer verdiği açıklama ise şöyle:

Son günlerde okuyan-yazan çoğu kişinin gündemini meşgul eden, çoğunlukla yanlış bilgi ya da özellikle üretilmiş yanıltıcı “delillere” dayalı olarak, Sel Yayıncılık hakkında soru işaretleri ve güvensizlik yaratan, yayınevimiz yöneticileri ve çalışanları hakkında ciddi şaibeler yayan süreç hakkında bir açıklama yapma zorunluluğu doğmuş bulunuyor. Sizleri sözü geçen konulara dair bilgilendirmek isteriz.

Bandrol sorunlarına ilişkin sosyal medyada verilen örneklerin hepsini incelediğimizde birkaç noktayı açıklamakta yarar görüyoruz:

Öncelikle tarafımıza iletilen, yazarlarımıza da gönderildiğini bildiğimiz örneklerde baz alınan söz konusu bandrol uygulaması kesin bir veri olamaz.

Aynı yayınevinin telifli iki eseri arasında bandrol farklılığı var ise, bu bir usulsüzlük değil, hatadır. Dağıtım sürecindeki insani bir hatadan kaynaklanabileceği gibi, uygulamadaki teknik bir hata da olabilir ve böyle bir durumda her iki eser sahibinin de bir hak kaybı söz konusu değildir. Zira ödemeler doğrudan ve en baştan, alınan bandrol sayısına göre, adına bandrol alınan eser sahibine yapılmaktadır.

Yayınladığımız telifli bir kitaba yine bizim yayınladığımız telifsiz bir kitabın bandrolü sistematik olarak, çok sayıda yapıştırılmış ise burada bir usulsüzlük var demektir. Başka yayınevine ait bir bandrol mevcut ise burada kesinlikle korsan baskı söz konusudur.

Bütün bunları açığa çıkarmak ve gereken adımları atabilmemiz için bu yöntemlerle piyasaya sürüldüğünü düşündüğünüz nüshalarla birlikte bizimle [email protected] adresinden irtibata geçmenizi rica ediyoruz.

Bütün yazarlarımız ve çevirmenlerimiz de kendi eserlerine ait bandrol bilgilerini, dijital okumadan kaynaklı hatalı sonuçlar verebildiği bilinen telefon uygulaması ve sosyal medya paylaşımları aracılığıyla değil, Çevbir’in dün açıkladığı adımları izleyerek sağlıklı bir şekilde sorgulatabilir, tarafımızdan bildirilen adet ve yapılan ödemelerle ilgili bir tutarsızlık olduğunu düşünüyorlarsa bizimle irtibata geçebilirler.

‘Ferit Edgü çok sevdiğimiz bir yazardır’

Ferit Edgü çok sevdiğimiz ve saygı duyduğumuz bir yazardır. Bu nedenle kendisiyle bir polemiğe girmeyi hiç istemesek de yaptığı açıklama konuyu başka bir düzleme taşıdığı için altını çizme gereği görüyoruz: Geçtiğimiz yıl Ferit Edgü’nün kitaplarıyla ilgili, bütünüyle Sel Yayıncılık’ın geçmiş işleyişinden kaynaklanan bir hata ortaya çıkmıştır. Üzüntümüz kendisiyle içtenlikle paylaşılarak hatamızın geriye dönük tamiri konusunda üzerimize düşenler yerine getirilmiş ve özür dilenmiştir.

Bu süreçte bir de sosyal medyada yayınevimize ait bir iç yazışma izlenimi yaratan sahte bir ekran görüntüsü dolaşıma sokulmuştur. Bu ekran görüntüsü ve benzerlerinin yayın camiasından kimi insanlar tarafından üretildiğini ve bilinçli olarak yaygınlaştırıldığını üzülerek tespit etmiş bulunuyoruz. Matbaamız dahi kendisini sol yayın politikasıyla bilinen bir gazetenin avukatı olarak tanıtan kişi/kişiler tarafından aranmış, ellerinde daha fazla yazışma olduğu, kendilerinin de adının geçtiği ve Sel Yayıncılık’la ilişkilerini kesmeleri gerektiği söylenerek panik yaratılmaya çalışılmıştır. İlişik kesme kararlarını basına duyurmak isterlerse kendileriyle iletişime geçmeleri için bir telefon numarası bırakılmıştır. Bırakılan numara arandığında “aradığınız numara kullanılmamaktadır” anonsuyla karşılaşılmaktadır.

Bu yöntemlere tevessül edenlerin, ısrarla sürdürmeye çalışanların yasal süreçlere mahal vermeden yaptıkları hatanın farkına varmalarını bekliyoruz. Rekabet ilkelerinin sınırları ve kişilik haklarına zararı da aşan bu davranışların her birinin suç olduğunu, okurlar nezdinde bütün sektörü sorgulatır hale getirdiğini, nihai olarak kendilerine ve çalıştıkları kurumlara da zarar vereceğini hatırlatıyoruz.

Sel Yayıncılık yayınladığı kitapları içerikçe de sahiplenen, bununla övünebilen yayınevlerinden biridir. Yayınladığımız kitaplar belirli ilkelere sahip olmamızı gerektiriyor. Ortaya atılan taciz iddiasının takipçisiyiz, yasal süreç devam ettiği için daha fazla açıklama yapmayı uygun bulmuyoruz. Ancak bu süreç tamamlandıktan sonra konunun suçluluğu ispatlanan muhataplarının yayınevimizle bir ilişiği varsa eğer, bu ilişiğin derhal kesileceğinden emin olabilirsiniz. Sonucu kesinleşmemiş ve ayrıntılarına doğal olarak hâkim olunmayan bu hassas konunun peşin hüküm, tehdit, hakaret ve suçlamalarla sosyal medyada gündemde tutulmasının tüm muhataplarına zarar verdiğini de hatırlatmak isteriz.

‘Duygusal reflekslerin zarar vericiliğini gördük’

Mevcut yönetim anlayışının, miadı çoktan dolmuş çalışma tarzının, kalıplaşmış alışkanlıkların ya da duygusal reflekslerin ne denli zarar verici olabileceğini hepimiz bir kez daha görmüş durumdayız. Bir süredir kurumsallaşma doğrultusunda attığımız adımların yetersizliklerini, boşluk ve zaaflarını da görmemize vesile olan bu yaklaşımın hızla ve kararlılıkla terk edilerek yeni bir yönetim anlayışının getirileceğinden kimsenin kuşkusu olmasın.

Sel Yayıncılık kimden ve ne şekilde kaynaklandığını gözetmeksizin yaptığı hatayı kabul edebilecek, tekrarının yaşanmaması için gereken önlemleri alabilecek bir yayınevidir. En kısa sürede bir denetim firması ile birlikte geçmişe yönelik tüm işlemler elden geçirilip sonuçlandırılacak, geleceğe yönelik olarak da tam bir şeffaflık sağlanması için tarafların da dahil edildiği bir yapılanmaya gidilecektir. Bu süreçte Yayıncılar Birliği ve Çevbir’den de yardım istenecektir.

Başta Ferit Edgü olmak üzere, bütün yazarlarımızdan, çevirmenlerimizden ve okurlarımızdan böyle bir konuyla gündeme geldiğimiz için özür diler, bu süreçte yanımızda olan herkese teşekkür ederiz.

Yaşananlardan son yayınevinden eserleri yayımlanan birçok yazar, Sel Yayıncılık ile yolları ayırma kararı aldı.

---

GÜNCELLEME: BANDROL KRİZİNDEN SONRA SEL YAYINCILIK’TAN AYRILAN YAZARLAR