Edebiyat Dünyasının Derinliklerinden 9 İlginç Gerçek

Edebiyat dünyası sayısız gizem ve pek çok eğlenceli perde arkası bilgisi saklıyor. Büyük bir ciddiyetle elimize alıp sayfalarını çevirdiğimiz, hakkında makaleler, denemeler, eleştiriler kaleme aldığımız onlarca kitabın ardında, eserin bizzat kendisi kadar ilginç öykülerin dolandığı doğrudur. Ancak, zaten sanat serüvenini de eserin oluşturulma süreci değerli ve ilginç kılmaz mı?

Eserlerin bu mahrem öykülerini bilmek, öykünün anlattığı hikâyeye bizleri daha da yakınlaştırmaz mı? Örneğin ilk pizza siparişi veren kişinin, 1889 yılında İtalya kraliçesi Margherita Savoy olduğunu öğrendiniz. Önünüzdeki pizzadan alacağınız her lokmanın tadına tarih de bir çeşni olarak eklenmez mi? Ya da 400 milyon yıldır okyanuslarımızı arşınlayan köpekbalıklarının, ağaçlardan daha eski olduğu gerçeği, dünyaya bakış açınızı ve zaman algınızı etkilemez mi? O hâlde meraklısına edebiyat dünyasından, eserler ve yazarları hakkında bildiklerinizi değiştirecek 9 ilginç gerçeğe birlikte göz atalım.

Edebiyat Dünyasının Perde Arkasında Kalan Tuhaf Gerçekleri

1. Arkadaşım Canavar (Ya da Vahşi Atlar)

Orijinal adı Where the Wild Things Are olan Arkadaşım Canavar isimli fantastik kurgunun adı, başta Where the Wild Horses Are olarak düşünülmüştü. İlginç olarak eserin yazarı Maurice Sendak, atlar hakkında bir kitap yazmak istemişti. Ancak hem yazar hem de illüstratör daha sonra at çizimlerinin pek de başarılı olmadığı kanaatine vardı. Bunun üzerine at yerine ne olduğu tam anlamıyla belli olmayan “şeyler” çizmeyi uygun gördüler. Böylelikle en unutulmaz çocuk öykülerinden biri ortaya çıktı.

2. Charlie’nin Çikolata Fabrikası

Charlie’nin Çikolata Fabrikası, ilk baskısını 1964 yılında yaptı. Bu dönemde eserin içeriği, pek çok eleştirmen tarafından ırkçı bulundu. Kimileriyse bunun aksini iddia ediyor, ırkçılık karşıtı bir roman olduğunu söylüyordu. Öncelikle Roald Dahl’ın Oompa-Loompa’ları, ilk başta Afrika’nın balta girmemiş ormanlarının derinlerinde yaşayan “siyah pigmeler” olarak kurgulanmıştı. Ancak daha sonra çabucak “Loompa Ülkesi”nde yaşayan, gül beyazı tenli ve altın, kahve saçlı insanlar olarak yeniden yazıldı.

Eserle ilgili bir başka ayrıntı da eleştirmenlerin bu ilk baskıyı güçlü bir ırkçılık alegorisi olarak değerlendirmesidir. Dahl, Charlie Bucket’ın siyah bir çocuk olmasını istemişti. Başta tasarladığı öyküye göre Charlie, bir çikolata kalıbına sıkışacaktı. Fabrika sahibi Williy Wonka ise ona kurtulmasında yardım edecekti. Kapana kısılan zavallı Charlie, üzerine boca edilen çikolatanın içinde neredeyse boğulacaktı. Sonunda çikolata donacak ve Charlie’nin canını epey yakacaktı. Kaynaklar, Dahl’ın bu çikolata kalıbını, ırkçılık tiplemesi için bir metafor olarak kullandığını söylüyor. Nitekim 20. yüzyılın başlarında çikolata pazarı, hem Amerika hem de İngiltere’de sömürgeci fantazilerin elindeydi. Ve koyu ten rengi, çikolata kahverengisi ile ilişkilendiriliyordu.

3. Charles Dickens’ın Dünyası

Charles Dickens da ilginç yazarlar kervanına dâhil. 19. yüzyılda Londra’da büyümek; işçi sınıfının gerçeklerine tanık olmak demekti. Ortalama yaşam süresi ancak yirmi ikiydi. Yarım milyon Londralı hijyen yoksunluğu nedeniyle tifüse yakalanmıştı. Cezası ölüm olan 220 suç tanımlanmıştı. Ve Dickens’ın 27 yaşına ulaştığı 1839 yılında Londra’daki cenazelerin neredeyse yarısı on yaş altındaki çocuklar için düzenleniyordu. Bunların çoğu da tam zamanlı çocuk işçilere aitti.

Durum bu kadar acımasızken Londralılar yoğun bir korku ve zorluk içindeydi. Dickens da bu sırada hipnotizma ve doğaüstü uğraşlarıyla biliniyordu. Hatta “Hayalet Kulübü” adlı bir gruba üye olduğu biliniyordu. Ayrıca kuzeye doğru uyumanın, yazarlık kabiliyetini olumlu etkileyeceğini düşünüyordu. İnancına göre bir şeylere üç defa dokunmak ise ona şans getirecekti.

4. Fareler ve İnsanlar ve Köpekler

John Steinbeck’in Fareler ve İnsanlar romanının orijinal metni ne yazık ki ilginç bir kaderin kurbanı olmuştur. Metin, minik köpeği Toby’nin midesini boylamıştı. Steinbeck, yardımcısı Elizabeth Otis’e bu kayıpla ilgili şunları söyler:

“Minik Setter yavrum bir gece yalnız kaldığında eserimin yarısını konfetiye çevirmiş… Başta öfkeden deliye dönmüştüm ama zavallı küçük dostum belki eleştirel yaklaşmıştır. Sırf, kalitesinden emin olamadığım bir metin için iyi bir dostluğu mahvetmek istemem.”

5. Yüzyıllık Yalnızlık Eserinin Film Uyarlaması Meselesi

Gabriel Garcia Marquez, Yüzyıllık Yalnızlık’ın filme uyarlanmasına karşıydı. Eser, dünya çapında edebiyatın demirbaşlarından kabul edilir. Kendi hâlindeki Macon kentinin tarihini ve kenti kuran Buendias ailesini anlatır. Kitaba dair herhangi bir film uyarlaması bugüne değin yapılmadı. Marquez, film haklarını devretmesi için yapılan hiçbir teklife imza atmamıştır. Yazarın eserlerine dair ilk film, 2007 yılında İngiliz yönetmen Mike Newell’ın yapımı Kolera Zamanında Aşk olmuştur. Arkadaşlarına göre Marquez’in bunu kabul etme nedeni, yazara kanser teşhisi konmasıdır. Bu sebepten ötürü yazar, ailesinin geleceği hakkında endişe duyar. Ne var ki yazarın bugünkü iddiasına bakılırsa Yüzyıllık Yalnızlık, her bir sayfası anlatılmadığı sürece tam anlamıyla filme uyarlanamayacağı için böyle bir girişime müsait değildir. Her bir yıl için iki dakika uzunluğunda bir bölüm düşünün, tam 100 yılı anlatan bir kitap için.

6. Yel Değirmenlerinin Kahramanı

Don Kişot, dünya çağında 500 milyon kopyasının basıldığı, tüm zamanların en çok satan eserlerindendir. Miguel de Cervantes’in bu romanı, şövalyelerle ilgili öykülerden derinlemesine etkilenen bir adamı anlatır. Kahramanımızın kendisi de bir şövalye olmaya karar verir. Bunun için yel değirmenleriyle nafile bir mücadele içine girerek soyluluğu elde etmeye çalışmaktadır. İspanya’nın kırsal bölgelerinde doğrunun ve yanlışın peşinde koşan Kişot, pek çok talihsiz serüven yaşar. Yayımlandığı 1612 yılından bu yana da başından geçen bu tuhaf olaylarla okurların ilgisini çekip onları eğlendirmek için tasarlanmıştır. Üstelik eser, bilinen ilk roman olarak da kabul edilmektedir.

7. Austen’ın Tuhaf Yöntemi

Gurur ve Önyargı, başta İlk İzlenimler adıyla yazılmıştır. Evet; bu başlık, yayımcılara daha kolay satmak ve satışları artırmak için tasarlanan bir stratejidir. “Eğer bunu sevdiyseniz şu eseri de sevebilirsiniz” mantığı da başlıkta etkili olmuştur. Aşk ve Yaşam adlı eseri de aynı yöntem doğrultusunda “isim ve isim” stratejisi ile adını almıştır.

8. Madde 22

Amerikan edebiyatının önemli eserleri arasında yer alan Madde 22 (Cath 22) tüm zamanların en eğlenceli ve meşhur kitaplarından birisidir. Eseri tamamlamak, Joseph Heller’ın sekiz yılını almıştır. Savaş karşıtı roman, II. Dünya Savaşı İtalya’sının bürokratik yapısını eleştirir. Şayet bombacı Yossarian, o ve adamlarının atandığı korkunç görevlerinden aklansaydı Madde 22’yi ihlal etmiş olacaktı. Bu madde, kötü olduğu kadar gülünç bir yanı da olan bürokratik bir kuraldır. Bir kimse tehlikeli saldırı görevleri için uçmayı gönüllü sürdürüyorsa deli olarak kabul edilir. Ancak eğer görevden alınmak için resmi bir talepte bulunuyorsa akıllılığı ispat edilir. Dolayısıyla görevinden alınma isteği, yeterli gerekçeye sahip değildir.

9. Leonardo Da Vinci’nin Günlükleri

Bill Gates, Leonardo Da Vinci’nin bilimsel günlüklerinden biri olan Codex Leicester’ı 1994 yılında New York’ta 30.8 milyon dolara satmıştır. Bu satış, tüm zamanların en maliyetli ikinci kitabı unvanını kazandırmıştır esere. Bill Gates, hırslı bir okuyucu olmasıyla bilinir. Profesyonel sahaflardan özenle seçilmiş nadir kitaplardan oluşan özel bir koleksiyonu vardır. Da Vinci’nin tuttuğu otuz günlük içindeki en meşhuru, Codex Leicester derlemesidir. Bu derleme, bilim ile sanat, bilimsel süreçlerin oluşturulması arasındaki ilişkiyi anlatan özgün bir eser olmasıyla bilinir.

İlginç olaylar, ilginç eserlerin ortaya çıkmasına katkı sunabilir. Sizlerin edebiyat serüveninde hangi şaşırtıcı alışkanlıklar var? Bizimle tüm bunları Kayıp Rıhtım Forum‘da paylaşabilirsiniz.

Kaynak: Bookstr