Konuk Yazar
Merve Köken, geçen haftalarda Karakarga Yayınları etiketiyle okurun karşısına çıkan yeni kitabı Türk Mitolojisi üzerine konuştu.
İlk Türkçe gotik roman Canvermezler Tekkesi’ni sadeleştirip Latin harflerine aktaran, Sergüzeşt-i Kalyopi ve Makineli Kafanın Hikâyesi gibi eserlerin yeniden ortaya çıkmasında emeği olan Köken, yeni kitabının ortaya çıkış macerasını Kayıp Rıhtım okurları için kaleme aldı.
Çoğumuzun mitoloji kavramıyla tanışıklığı Yunan mitolojisini keşfederek başlamıştır diye düşünüyorum. Belki izlediğimiz filmlerde, belki ailemizle yaptığımız bir Ege gezisinde, hatta belki çocukluğumuza damga vuran, en azından benim için öyleydi, “Herkül” isimli çizgi filmde… Belki de çoğumuz Zeus’u, Hades’i, Afrodit’i, Pan’ın flütünü öğrenerek fantastik evrenin kapılarını araladık.
Biraz büyüyüp hayatı, dünyayı sorgulamaya başladığımızda ise Mısır piramitlerinin göz alıcı gizemi bizi Mısır mitolojisine itti. Hatta çoğumuzda Horus’un gözü aksesuarlar biçiminde kendini gösterdi. Son yıllara gelindiğinde ise popüler kültürün ve özellikle dizilerin etkilisiyle Odin’in panteonuna yöneldik. Valhala’nın sakinleriyle tanışıklığımız daha yeni olmasına rağmen bu evrenin cazibesine de hemen kapıldığımızı söyleyebilirim.
Türk Mitolojisi: Yeni Başlayanlar için Bir Kılavuz Kitap
Peki Türk mitolojisi? Dünya üzerindeki tüm halkların anlatı geleneği bu kadar zenginken Türk edebiyatına kaynaklık eden Türk mitolojisi bütün bu anlatıların neresinde? İşte bu sorunun cevabını ortaya koymak için Türk Mitolojisi kitabı için literatür çalışmalarına başladım. Karakarga Yayınları ile Kayıp Kitaplar Kütüphanesi başlığı altında pek çok unutulan eseri XXI. yüzyıl okuruyla buluştururken amacım neyse aslında Türk Mitolojisi çalışmasını yaparken de amacım oydu. Bu alana ilgi duyan ve okumaya nereden başlayacağını düşünen okuyucular için bir kılavuz kitap oluşturmak ve bu alanla hiçbir alakası olmayanlar için ise bir ilk adım eseri meydana getirmekti.
Kendim akademik kaynaklardan beslenmiş olsam da okuyucunun akademik dille yorulmamasına özen gösteren bir metotla eseri yazmaya koyuldum. Çünkü bu eseri okuyanlar belki de bu alanla ilk kez benim aracılığımla tanışacaklardı. Dolayısıyla amacım okuyucunun konuya mesafeli durmasına neden olmak değil aksine onlara bu alanın da en az diğer kültür hazinesi mitolojik anlatılar kadar keyifli olduğunu kanıtlamaktı. Çalışmayı yaparken Orta Asya bozkırlarında yaşayan Türklerin hayatından, Eski Türkler için evren tasavvurunun nasıl meydana geldiğinden, Altay Panteonu’nda yer alan tanrı, tanrıça ve ruhlardan, şamanizmden ve şamanın kültürel fonksiyonundan, destanlardan ve İslamiyet sonrasında Türk mitolojisinin yerinden bahsettim. Mümkün olduğunca geniş bir yelpazede kalmaya çalıştığımı söyleyebilirim. Tek bir alanın detaylarını vermek yerine okuyucuyu pek çok alanla alakalı fikir sahibi yapmaya çalıştım.
Sonuç olarak ortaya çıkan ürün beni memnun etti. Çünkü hem bu çalışma aracılığıyla derinlikli okumalar yaptım hem de özellikle İslamiyet sonrası üzeri örtülmeye çalışılan bir kültürel mirası okuyucuyla buluşturdum. Gönül isterdi ki o dönemlere ait birincil kaynaklara ulaşayım ancak takdir edersiniz ki Altay Türkleri için göçebe bir yaşam söz konusu olduğundan yazılı kültür pek oturmadığı için sözlü gelenekten günümüze kalan ürünlerle Türk Mitolojisi eserini oluşturdum.
Umarım bu ve bunun gibi çalışmalar hem yazınsal hem de görsel platformlarda çoğalarak devam eder. Böylece Türk mitolojisi de anlatı dünyasında daha çok bilinir hâle gelir.
Merve Köken
Türk Mitolojisi hakkındaki yorumlarınızı bizimle Kayıp Rıhtım Forum üzerinden paylaşabilirsiniz. Sitemizdeki diğer yazar maceralarını buradan okuyabilirsiniz.
Merve Köken, Türk Mitolojisi gibi, kökenlerine dair kaynakların çok kıt olduğu, zor bir konuya el atmış. Üstelik İslamiyet öncesi Türk Mitolojisi, yazarın da belirttiği gibi, üzeri örtülmeye çalışılan bir alan. Örtülemese bile, İslami unsurların yedirildiği bir alan. Kitabı henüz edinip okumadım ama böylesi güzel ama zor bir konu için sayfa sayısı biraz az geldi bana. En kısa zamanda okumayı düşünüyorum.
Edit: Merve hanım hem Türk Mitolojisi yazıyor, hem de Maiden tişörtü giyiyor. Daha ne olsun. Bu kitap alınmaz mı
Keşke biraz daha detaylı bir çalışma olsaydı. Maya ve Aztek mitolojini almıştım bu seriden, genel hatlarını veriyor sadece bu seri ve kitaplar biraz sığ kalıyor. Bu kitap da o seriden ve biraz kısa gibi göründü gözüme.
Ama Türk mitolojisinde kaynak inanılmaz az, Ötüken ufaktan bir şeyler yaptı ama o da yeterli degildi.
Bu kitabı aldım ben, umarım daha da araştırmaya öğrenmeye bizlere de ogretmeye devam eder Merve hanım. Bu konuda ne yapılsa desteklerim şahsen. Benim gibi mitoloji delisinin üzerine böyle kitaplar atsınlar
Evet katılıyorum. Ancak anladığım kadarıyla Merve hanım en azından Türk Mitolojisi konusunda yeni yeni yazmaya başlamış. Kitabın kısa oluşunun nedeni budur diye tahmin ediyorum. Umarım sonrasında daha kapsamlı, kalın kitaplar yazar ve biz de alırız. Türk Mitolojisi gerçekten oldukça zengin bir alan. Ancak ne yazık ki özellikle İslamiyetten sonra birtakım eklemeler, benzeştirmeler yapılmış. Mutlaka biliyorsundur ama ben başka arkadaşlarımızın da faydalanması açısından Yaşar Çoruhlu ve Bahaeddin Ögel hocaların çok daha kapsamlı eserlerinin bulunduğunu anımsatmak isterim.
Senin de dediğin gibi, daha kapsamlı eserler meydana getirebilmesi için Merve hanımı da desteklemek lazım
@Ozgur bu arada, Canvermezler Tekkesi’ni okudun mu? Mitoloji değil tabi, ama gotik bir hikaye sanırım?
Yaşar Coruhlu’nun Türk Mitolojisinin Ana Hatları kitabını okudum. Açıkcası ben daha çok mitleri ve efsaneleri öğrendikten sonra karakterler ve gelisimi okumak istedigimden sanırım bana bir ders kitabı okuyormuş gibi hissettirmişti. Bahaeddin Ögel’in kitaplarını da bir türlü edinemedim açıkcası. Bulamadığımdan degil hep ya unuttum ya da alacağım sıra yanına bir şey bulamadım.
Sabri Gürses’in kitabı var yakınlarda aldığım. Onunla beraber Merve Hanım’ın da kitabını da okurum muhtemelen.
@Ozgur, benim Yaşar Çoruhlu hoca ile iletişimim var, kendisine sordum. Şu yanıtı verdi: “ Merhaba. Türk Mitolojisinin kapsamı çok geniş olduğu için sadece mitleri içeren bir kitap yok. Yazılmışsa bile ben henüz görmedim. Belki kısmen Wilhelm Radloff’un Türklerin Kökleri Dilleri ve Edebiyatları kitabı olabilir (2cilt). B.Ögel’in kitabında da birçok mitten söz edilmiş. Şamanist mitler bakımından ise Kömen Yayınevi tarafından yayınlanan Şamanizm kitaplarına bakılabilir. Fuzuli Bayat’ın Türk Şaman Metinleri kitabına da bakabilirsin.”
Aslında Fuzuli Bayat’ı dün ben de tavsiye edecektim. Başka bir kitabını okumuştum. Bunu da almayı düşünüyorum. Adı geçen kitaplar tavsiye niteliğinde…